ONDANKS alle partijdigheid, alle antipathie en vooroordeel is een waarlijk grootsche daad, een waarlijk groot man, toch nog steeds in staat, bewondering en sympathie op te wekken.
Wij hebben het gemerkt, lang, lang geleden, zeker wel drie jaar, ten tijde van de sensationeele jacht op de Graf Spee. Wij herinneren ons allen, hoe de Graf Spee, lam geschoten, na een hardnekkig gevecht tegen Engelsche kruisers, waaronder de Exeter (wier commandant thans het bevel heeft gekregen over de Middellandsche-Zee-vloot) een neutrale haven binnenvoer...... daar enkele dagen respijt kreeg, - absoluut onvoldoende om zelfs maar de meest noodzakelijke schade te herstellen...... en zich geplaatst zag voor de noodzaak, in den bleeken dageraad de haven uit te varen... slecht bestuurbaar, haar vuurleiding defect, met voor zich, in de verte, boven den grijzen horizon, de silhouetten der grimmig wachtende Engelsche en Fransche oorlogsschepen.
Dat was een moment, dat in een sinds eeuwen zeevarend volk als het onze, gevóéld werd. Al spraken weinigen het uit, - velen voelden die vreemde opwinding van binnen, die gepaard gaat met het beseffen van iets grootsch dat gaat gebeuren...... een kreupel slagschip, dat zijn ondergang tegemoet gaat...... dat uitvaart, wetend, dat het geen kans heeft, tegen een overmachtigen vijand.
Tot onze niet geringe verbazing hoorden wij laatst, in een kring van menschen, rotsvast overtuigd van de overwinning der geallieerden, een enthousiaste tirade op generaal Rommel en een staf van wichelroedeloopers en sterrenwichelaars, die midden in de woestijn depots aanlegden en naar believen weer opgroeven. Wij overpeinsden, hóe groot wel de prestaties van dien man moeten zijn, om zulke verstokte Oost-Indisch dooven en ziende blinden tot erkenning van zijn kwaliteiten te brengen.
Het was ten tijde van den val van Singapore, dat Churchill, in het Lagerhuis, als doekje voor het bloeden, wees op het succesvol verloopende offensief in Lybië. In dezelfde Lagerhuiszitting gaf hij als reden voor de zwakke verdediging van Singapore op: het zenden van alle reserves naar Lybië, „zoodat”, aldus Churchill, wij thans tenminste op één front een overmacht bezitten. De Engelschen, voor de tweede maal in hun Afrikaansche campagne, rukten met overvloed van tanks, pantserwagens en vliegtuigen op tot voorbij Benghazi.
Er volgde eenig geschermutsel bij de Golf van Syrte...... Vervolgens brachten de ochtendbladen het bericht, dat men zich had moeten terugtrekken tot bij Solioem, het punt waarvan men was uitgegaan, aangezien Rommel weer op een of andere onbegrijpelijke wijze aan versterkingen was gekomen.
Over de militaire prestaties van Rommel behoeft hier niet verder te worden gesproken. Deze spreken volkomen voor zich. Zeker is echter, dat het instandhouden van een bruggehoofd in Italiaansch Lybië, via Tripolis, een opgave is, welke eenige inspanning vereischt. De ravitailleeringslijnen loopen dwars over de Middellandsche Zee en, noodzakelijkerwijs, dicht langs Malta. Engelsche duikbooten en vliegtuigen zijn als gestadige bedreiging aanwezig.
Wat is het belang van Rommel’s positie?
Daar is natuurlijk allereerst het feit, dat het bezitten van een bruggehoofd in Afrika een groot voordeel is. Bij elke landingsoperatie is de groote moeilijkheid, een terrein te veroveren op de vijandelijke kust, dat uitgestrekt genoeg, of geografisch zóó gelegen is, dat het verdedigd kan worden, zoodat nieuwe troepen en materiaal steeds-door aan land kunnen worden gebracht. Een bruggehoofd, dat men heeft behouden, is vele malen gemakkelijker dan het later moeizaam veroveren. Italiaansch Lybië is, wat dit betreft, zeer gunstig gelegen. In het Westen gedekt door de neutrale Fransche koloniën, - in het Zuiden door de Sahara, - in het Oosten tegen krachtige aanvallen beschut door een uitgestrekte woestijn, welke slechts operaties dicht langs de kust toelaat met, - voor den aanvaller, - het nadeel van steeds groeiende en zeer ijle verbindingslijnen.
Rommel opereert vanuit Tripolis, - de Engelschen vanuit Egypte. De aanvaller strekt zijn arm verder en verder uit...... de verdediger maakt zijn ravitailleeringslijnen steeds korter en wordt evenredig krachtiger.
Rommel’s positie zal in de laatste weken ongetwijfeld beduidend zijn versterkt. De intensieve bombardementen op Malta, welke dit eiland voor eenigen tijd onbruikbaar maakten als vliegtuigbasis, zijn niet ter wille van het knal-effect uitgevoerd. Wij mogen aannemen, dat beduidende verschepingen naar Tripolis in den tusschentijd hebben plaats gevonden.
Of deze versterkingen van zóódanigen omvang zijn, dat Rommel vanuit zijn bases in Italiaansch Lybië een offensief tegen Egypte zelf kan wagen, is een geheel open vraag.
Geheel anders wordt de situatie, als wij in aanmerking nemen, dat de verbonden legers aan het Oostfront, 2 na gedeeltelijke of geheele liquideering van den strijd in Rusland, een zwenking kunnen maken, desnoods óm Turkije heen, door Iran en Irak, door Palestina heen, op Egypte aan. Deze manoeuvre is welhaast aangewezen. Het maken van voorspellingen is een ondankbare bezigheid, - maar de aanwezigheid van een vrije Duitsche legermacht 3 kan nauwelijks beter worden benut dan door een offensief op het uiterst dun bezette terrein in Iran, Irak en Arabië, hetwelk Aden en de Roode Zee in Duitsche macht brengt, de verbinding met Japan practisch tot stand brengt en Egypte doodelijk bedreigt...... temeer, daar Rommel zijn kans afwacht aan de Oostelijke grens van Egypte. De aankomst van enkele duizenden man Amerikaansche troepen, waarschijnlijk bestemd voor Egypte, te Gibraltar, wijst op de stijgende belangrijkheid van het Egyptische oorlogstooneel.
Intrigeerend is het probleem: Zal Rommel overgaan tot een offensief op Egypte óf zal hij in de komende weken slechts trachten, zoo gunstig mogelijke posities te bezetten, in afwachting van de zeisachtige maaibeweging van het Duitsche leger door Klein Azië, na beëindiging van den grooten strijd in Rusland.