Een klein tweeduizend toeschouwers hebben zaterdagavond in ’t Rijkenbargse bos te Ruurlo de mustangs over de savanne zien draven. Zij hebben Winnetou en Old Shatterhand in levende lijve voor zich gezien. Ze hebben de strijdkreten van de Apachen en de Kiowa’s gehoord en zij zijn tenslotte getuige geweest van de dood van Winnetou, het opperhoofd der Apachen, die door een sluipmoordenaar om het leven werd gebracht. Dit alles dank zij het feit dat het Ruurlose comité, dat zich beijvert om de drie jaar een openluchtspel te laten opvoeren, ditmaal de keus had laten vallen op een spel, gebaseerd op de verhalen van Karl May, de Duitse schrijver, die ruim vijftig jaar geleden stierf. Dit was o.m. in aanleiding om een complete uitgave van zijn Indianenboeken te herdrukken.
Het was dikwijls een spectaculair schouwspel dat de toeschouwers op de – naar Achterhoekse begrippen – immense tribune voorgeschoteld kregen. Het getuigde in de eerste plaats van een bijzonder knap staaltje van massa-regie. Er moet in de regiekuil onder leiding van de heer B. A. J. Gerdes onder hoogspanning gewerkt zijn om de tachtig medewerkenden, plus de paarden, zo te dirigeren dat het spel praktisch zonder stagnatie verliep. Men had hierbij uiteraard van alle hulpmiddelen, die de moderne techniek biedt, gebruik gemaakt. Een geluidsinstallatie zorgde er in dit prachtige, door de natuur geschapen, openluchttheater voor dat alles voor het publiek verstaanbaar was. Talrijke schijnwerpers verlichtten het grote speelveld en op de achtergrond tussen het geboomte stonden enkele blokhutten.
Onder die bijna tweeduizend toeschouwers bevonden zich ongetwijfeld heel wat mensen, die in hun jeugd gesmuld hebben van de verhalen van Karl May. De helden van diens verhalen, Winnetou en Old Shatterhand waren ook hun helden. Ze verafschuwden mannen als Old Wabble en Rattler, die zich uitgaven voor prairiejagers en woudlopers, maar niets anders waren dan dronkaards, dieven en moordenaars. En ze vereenzelvigden zich met het dappere opperhoofd der Apachen en zijn Duitse vriend, of met mannen als Sam Hawkins, Dick Stone en Bill Parkers, ruwe klanten, maar oprecht en eerlijk en ze beseften niet dat al deze figuren slechts aan de fantasie van Karl May ontsproten waren. Maar wat deed dat ertoe! Hoofdzaak was dat zij genoten van zijn spannende verhalen.
Wanneer het hun zaterdagavond gegaan is als ons, dan zijn ze met de herinnering aan die genoegelijke uren naar Ruurlo gegaan en zijn lichtelijk ontgoocheld naar huis teruggekeerd.
Ons heeft dit spel in ieder geval niet van het begin tot het einde kunnen boeien en zo waren er meer. Want niet één doch verschillende malen hebben we mensen op detribune na een vrij lange dialoog de verzuchting horen slaken: „nu moest er maar eens weer wat gebeuren”. En daarmee werd dan bedoeld dat er maar weer eens paarden uit het bos moesten komen galopperen of iets dergelijks. Men vroeg in ieder geval om meer actie.
Misschien ligt de oorzaak van deze lichte teleurstelling bij onszelf, doordat we niet bij machte waren ons te verplaatsen in de periode van ons jong zijn. Het lezen van een verhaal van Karl May is nog altijd een genoegen, aangezien hij over een meesterlijke verteltrant beschikte. Maar tevens weten langzamerhand dat er veel onwaarachtigs in zijn verhalen schuilt.
Er was in dit spel echter nog iets anders dat geen volledige bevrediging schonk, n.l. het feit dat het gebaseerd was op niet één, doch vele boeken van Kal May. De opmetingen voor een spoorlijn, de eerste ontmoeting tussen Old Shatterhand en Winnetou, plus de dood van Winnetou, dat alles was hier in één verhaal verenigd. Karl May heeft hierover misschien wel tien boeken of meer geschreven 2. Daarbij komt dan nog dat Winnetou’s zogenaamde bekering en diens dood een van de treffendste staaltjes van onwaarachtigheid in May’s boeken zijn. En dit vormde juist de breed uitgesponnen slotscène van dit stuk.

Openluchtspel in Ruurlo
Een van de scènes uit het openluchtspel Winnetou, opperhoofd der Apachen, dat
het afgelopen weekeinde in het Rijkenbargse bos te Ruurlo voor enige duizenden
toeschouwers is opgevoerd. In het midden Intschu Tschuma de vader van
Winnetou, die toekijkt hoe een van zijn belagers onschadelijk wordt gemaakt.

Gezien het enthousiasme en de energie, waarmee men zich in Ruurlo op de opvoering van dit spel geworpen heeft. Gezien ook het feit dat men niets na had gelaten om de sfeer en de entourage van Karl May’s verhalen zo dicht mogelijk te benaderen, bekroop ons tijdens deze eerst opvoering vooral het verlangen om eens een spel te zien, gebaseerd op één van diens boeken. Zij bieden stuk voor stuk mogelijkheden genoeg tot spectaculaire scènes en de draad zou dan beter vast te houden zijn.
Een spel als dit moet het hebben van de massa-scènes. Het wordt pas boeiend wanneer de paarden door de bossen galopperen, de krijgskreten schallen en het geluid van geweer- en revolverschoten de lucht vult. Alles wat zich daartussendoor afspeelt, is in feite slechts een toelichting, een verduidelijking van wat er op til is. Dit maakte de taak van de hoofdrolspelers extra zwaar. Het pleit vooral voor hun zeggingskracht dat het publiek alle handelingen goed kon volgen. Sommige medewerkenden dienen zich echter wel te realiseren dat een luidspreker niet alleen hun woorden, maar vooral ook hun uitspraak versterkt weergeeft. De woorduitgangen, die wij Achterhoekers zo graag verwaarlozen in onze uitspraak, vielen hierdoor soms des te duidelijker weg. Het in Ruurlo reeds veelvuldig toegepaste en door de heer J. Kootstra uitgewerkte systeem van een net van microfoons op het speelveld voldeed overigens prima. Er ging praktisch geen woord verloren. Een handicap was wel dat de afstand tussen de tribune en de plek waarop de handelingen zich afspeelden zo groot was. Zou men de prachtige costuums, door Ruurlose dames ontworpen en genaaid onder leiding van mevr. Tellinga, goed willen zien, dan zou men de beschikking moeten hebben over een verrekijker. Een dergelijke handicap is bij een massaal kijkspel als dit echter nooit te overwinnen.
Tenslotte zij nog vermeld dat het publiek alle mogelijke service werd verleend. Honderden lampjes gaven de toegangswegen tot het terrein aan. Er was een ruim parkeerterrein en de schijnwerpers hadden een tweedelige taak, want zij verlichtten in de pauze en na afloop ook de tribune, zodat men zonder moeite deze hoge stellage kon verlaten.
Na de eerste opvoering van zaterdag, volgde zondag een middag- en een avondvoorstelling, die beide druk bezocht waren. Zaterdag- en zondagavond a.s. wordt nogmaals een opvoering gegeven en ongetwijfeld zullen ook dan weer velen dit toch wel spectaculaire kijkspel willen zien.

[1]	in: Geldersch Dagblad, 20 augustus 1962.

[2]	Het script van deze opvoering was decennia eerder geschreven door pastoor Overmars, die zich daarbij baseerde op de drie boeken „Winnetou I, II & III” en zeker niet op alle boeken die Karl May over Winnetou had geschreven.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website