OMRINGD door schreeuwende, kleurrijk beschilderde, roodhuiden, die met hun skalpeermessen zwaaien, staat de grote «Old Shatterhand» aan de martelpaal. Met z’n ene been bevindt hij zich dus reeds in de «eeuwige jachtvelden» terwijl het andere nog in het eerste gedeelte van zijn boek „Winnetou I” staat. Het gelaten uiterlijk van de door ervaring op alles bedachte lezer verraads ons, dat de grote wildwestheld waarschijnlijk reeds op de volgende bladzijde de vijanden een poets zal bakken. Hij zal zich bliksemsnel van z’n boeien ontdoen, in een woeste stroomversnelling duiken, vechten, schieten en rijden als een d’Inzeo 2.

Omstreden

Tijdens zijn leven – hij stierf op 3O maart 1912 in Radebeul bij Dresden – nam Karl May in de Duitse literatuurgeschiedenis een omstreden plaats in. Men maakte hem het verwijt, dat hij een tuchthuisboef was. Inderdaad heeft deze dromer en dweper, die niet het juiste verschil tussen „mijn en dijn” wist, zich aan dienovereenkomstige vergrijpen schuldig gemaakt. Hij gaf zijn vader voor Kerstmis een zakhorloge cadeau, dat aan een kamergenoot toebehoorde 3 en hij misbruikte een doctorstitel, die hij nooit verworven had. De serie processen, waarin hij verwikkeld was, nam geen einde. Vele critici beweerden, dat May dingen beschreef, die hij nooit beleefd of gezien had. De verteller klaagde kranten en persoonlijkheden uit het openbare leven aan en pleegde wekenlang overleg met zijn advocaten. Het kwam dikwijls voor, dat hij diep in de put zat. Dan nam hij zijn toevlucht tot het werk en schreef de geschiedenissen van Winnetou en Old Shatterhand, van mensen die boven zichzelf uitgroeien en door de gerechtigheid hun vijanden overwinnen.

Kwartjesromans

Tegenwoordig geldt Karl May als belangrijke auteur van Duitse jeugdboeken. In het tuchthuis begon hij te schrijven: kwartjesromans en sentimentele heldenverhalen, die vaak autobiografische trekjes vertoonden. Aan zijn verhalen lagen geen werkelijke reizen ten grondslag, door zelfstudie maakt de auteur zich de kennis van aardrijkskunde, volkerenkunde en talen eigen en verplaatst zo zijn belevenissen naar vreemde landen en creëert een mens, zoals de Duitser aan het einde van de vorige eeuw hem zo graag zag. De vertellingen van deze „smachtende kruidenier”, die de bedompte sfeer van zijn tijd doorbrak» (Ernst Bloch 4) vormen niet alleen ontspanningslectuur, May wil de lezer iets leren, opvoeden en een beter mens van hem maken. Hij schept helden, die niet in staat zijn iets gemeens te doen.

Verre reizen

Pas op latere leeftijd, als rijk man, bezocht hij de zo vaak beschreven jachtvelden van de Indianen, hij reisde naar Noord-Amerika, zag de Balkan 5 en het Nabije Oosten. Karl May’s kostbare verzameling indianenboeken bevindt zich ook thans nog in het Karl-Maymuseum in Radebeul. Maar elk jaar weer komen de figuren uit zijn werken in het Noordduitse Bad Segeberg tot nieuw leven: 100.000 mensen bezochten de 27 voorstellingen, die in 1961 gegeven werden. Al dromend worden wensen vervuld, avonturiers in het Wilde Westen tarten het noodlot – ook thans nog dromen miljoenen lezers met Karl May van de vrijheid der woestijnen en prairies. „Overwinning, grote overwinning, ik zie de toekomst rooskleurig in”, waren de laatste woorden van de auteur die van de fantasie leefde en als een gevangene droomde van het „grote leven”.

[1]

In het Dagblad voor Amersfoort, 8 september 1962. Hetzelfde artikel, zij het in wat andere bewoordingen en onder de titel „Old Shatterhands erfenis. Karl May, dromer van een groot leven, wordt nog door miljoenen gelezen” met als auteursnaam Monika Mülleé - drukfout voor Müller -, was al op 12 juni 1962 verschenen in Vooruit en op 3 augustus van dat jaar, nu onder de titel „Old Shatterhand’s erfenis. Karl May nog steeds door miljoenen gelezen - hij droomde van een groot leven” met als auteursnaam M. M. in het Nieuwsblad voor Gorinchem en omstreken.

[2]

Raimondo en Piero D’Inzeo waren twee in hun tijd wereldberoemde springruiters: Piero D’Inzeo (* 4 maart 1923 , † 13 februari 2014) werd in 1959 Europees kampioen. Samen met zijn broer Raimondo was hij de eerste atleet die deelnam aan acht opeenvolgende Olympische Spelen (van 1848 t/m 1976), waarbij hij twee zilveren en vier bronzen medailles veroverde; zijn jongere broer Raimondo D’Inzeo (* 8 februari 1925 , † 25 november 2013) werd in 1956 en in 1960 wereldkampioen springen en won goud op de Olympische Spelen van Rome in 1960; tijdens de zeven overige Olympische Spelen waaraan hij deelnam, wist hij ook nog eens twee zilveren en twee bronzen medailles in de wacht te slepen.

[3]

Karl May had het zakhorloge van zijn kamergenoot Scheunpflug geleend, maar zonder dit bij het begijn van de kerstvakantie terug te hangen; van een cadeau voor zijn vader is nooit sprake geweest. Julius Hermann Scheunpflug (* 10 juli 1820 , † ?) was boekhouder bij de fabrieken van Claus en/of Solbrig in Altchemnitz en kamergenoot van Karl May; eigenaar van het uitgeleende zakhorloge en de meerschuimen pijp.

[4]

Ernst Bloch (voluit: Ernst Simon Bloch, * 8 juli 1885 , † 4 augustus 1977) was een Duits-Joods neomarxistisch filosoof en atheïstisch theoloog. Bekende boeken van hem zijn o.a. „Geist der Utopie”, „Thomas Müntzer als Theologe der Revolution”, „Durch die Wüste – Kritische Essays”, „Spuren”, „Avicenna und die aristotelische Linke” en vooral zijn belangrijkste werk, „Das Prinzip Hoffnung”.

[5]	Karl May heeft de Balkan nooit bezocht of gezien: tijdens zijn grote Oriëntreis van 1899/1900 voeren hij en zijn metgezellen van Istanboel naar Athene en vandaar naar Brindisi. Met de trein keerden zij via de oostkust van Italië huiswaarts; kortom: met een grote boog om de Balkan heen.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website