IN de voormalige gifgasfabrieken van Spandau – een sinistere torenhoge schoorsteen herinnert nog aan het gruwelijke verleden – waart op het ogenblik de geest van KARL MAY
rond. In de gebouwen, waar vele jaren geleden de dood van duizenden werd voorbereid en die nu als studio’s het leven van de Westduitse filmindustrie en televisie
dienen, wordt de laatste mode in de bioscoop gevoed: het rondborstige avonturieren volgens nieuwe snit. Want naast, natuurlijk, de blijmoedige komedie zijn het laatste
jaar bij de filmliefhebbers vooral de avonturen enorm „in” geworden. Elk filmland van allure levert zijn bijdrage. Frankrijk bombardeerde populaire
J e a n - P a u l B e l m o n d o 2 in „100.000 dollars naar de zon” 3
en „De man van Rio” 4 tot hypermoderne held, van overzee kwam de slimme en onverschrokken J a m e s B o n d
5 en in Duitsland zijn Winnetou, Arendsoog 6 en
Witte Veder opgestaan als de jongste helden van het witte doek. Grote namen werken er enthousiast aan mee: Amerikaan
L e x B a r k e r 7 heeft er opnieuw zijn Europese leven voor geprolongeerd en zelfs regisseur
R o b e r t S i o d m a k 8 ontmoette ik in die CCC-studio’s als vurig bewonderaar van Karl May.
Ik vroeg hoe hij die grote overgang als regisseur heeft kunnen maken. Siodmak heeft zich in zijn bijna 40-jarige carrière zowel in Amerika als in Europa laten kennen
als een befaamd talentenjager (H e i n z R ü h m a n n 9, B u r t L a n c a s t e r
10, A v a G a r d n e r 11, D e a n n
e D u r b i n 12 en G r e g o r y P e c k 13
kregen van hem hun eerste grote kansen) maar ook als een waarachtig filmkunstenaar.
Zijn debuut „Menschen am Sonntag” 14, waarbij befaamde B i l l y W i l d e r
15 hem als hulpje voor zeventig mark per drie maanden bijstond en tegenwoordige regisseur
F r e d Z i n n e m a n n 16 als camera-assistent optrad, staat al jaren in de filmhistorie opgetekend als een
klassiek werk en de bijna zestig films die hij sindsdien maakte, hebben hem een grote naam bezorgd over de gehele wereld. Vanwaar nu opeens die liefde voor de
verhalen uit het jongensboek?
JONG EN OUD
„We maken geen kinderfilms”, vertelde Siodmak. „Ik werk voor jong en oud. Dat betekent vooral: voor oud. De jeugd komt
deze films sowieso bekijken en als de ouderen eenmaal weten hoe ze zijn, worden ze er vast verliefd op. We kleden het met flair aan, ik leg sterk de nadruk op de
humor in de verhalen en daardoor worden de verhalen min of meer verbogen van puur spanning of avontuur naar het zuivere ontspannende amusement. Dat bieden de verhalen,
die we als jongens met rode koppen lazen, volop.”
„Ik vind dat trouwens een van de belangrijkste ontdekkingen van deze tijd: de humor van Karl May. Ik geloof dat we die nu pas zien omdat we er veel meer onbevangen
tegenover staan. Leest u die verhalen nog maar eens. Gegarandeerd zult u glimlachen terwijl u vroeger alleen maar in spanning zat.”
AFWISSELING
Robert Siodmak is een spirituele zestiger die nog even enthousiast praat over film als tijdens zijn allereerste produktie. „Je moet met
je tijd meegaan en dat doe ik zelf door deze afwisseling. Het houdt je jeugdig. De toeschouwer trouwens ook. Dat blijkt uit de belangstelling.”
Siodmak heeft in een projectiezaaltje van de studio’s een aantal fragmenten uit zijn jongste Karl May-verfilming voorgedraaid en die zien er bepaald aantrekkelijk uit.
Lex Barker beleeft er zijn zoveelste avonturenreeks in, Duitslands favoriete acteur D i e t e r B o r s c h e 17 maakt er
kostelijke typetjes voor en de onschuld wordt erin voorgesteld door een nieuw gezicht(je) uit Corsica: MARIA VERSINI
18, een van de vele jeunes premières van de Franse cinéma.
JOEGOSLAVIË
De frêle actrice die een grote gelijkenis vertoont met de eveneens van Corsica afkomstige M a r i e J o s é N a t
19 werd in 1958 voor „export” ontdekt toen zij schitterde in „Romeo en Julia”
20 tijdens een serie voorstellingen in Parijs. Ze is zó goed geëxporteerd dat ze voor de Franse film al verloren is. Met de ploeg
van Siodmak heeft ze maandenlang in Joegoslavië, waar de buitenopnamen werden gemaakt, gewerkt.
Ze heeft het heilige vuur: „Ik moet eerlijk bekennen dat ik nooit die verhalen las. Na het lezen van dit draaiboek, heb ik alles gekocht wat er op dit gebied
voorradig was. Ik vind het heerlijk lezen.”
ROBERT SIODMAK met zijn jongste ster MARIA VERSINI
Jean-Paul Belmondo (* 9 april 1933 , † 6 september 2021) was een Frans acteur,
die in meer dan vijftig films speelde, o.a. „À bout de souffle”, „L'Homme de Rio”, „Paris brûle-t-il?”, „Casino
Royale” (1967), „Borsalino” en „Les Misérables” (1995).
James Bond is de hoofdpersoon in 14 romans van Ian Fleming (* 28 mei 1908 , † 12 augustus 1964), die vanaf 1962 ook verfilmd werden; in de jaren ’60 werd de rol gespeeld door de Schotse acteur Sean Connery (* 25 augustus 1930 , † 31 oktober 2020).
Arendsoog alias Bob Stanhope en zijn indiaanse vriend Witte Veder waren figuren uit de Arendsoog-serie van Jan Nowee (* 17 juli 1901 , † 9 oktober 1958) en later diens zoon Paul Nowee (* 25 juni 1936 , † 30 september 1993), die in Duitsland volkomen onbekend waren en zijn.
Lex Barker (voluit: Alexander Chrichlow Barker Jr., * 8 mei 1919 , † 11 mei 1973) was een Amerikaans acteur, die in vijf films furore maakte als Tarzan; in Europa was zijn eerste grote rol die van Robert – de verloofde van de vrouwelijke hoofdrolspeelster Sylvia (Anita Ekberg) – in de klassieker „La dolce vita” van Federico Fellini, alvorens hij optrad in maar liefst twaalf van de zeventien grote Karl-May-verfilmingen in de jaren ’60: als Old Shatterhand in „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968); als Kara Ben Nemsi in „Der Schut” (1964), „Durchs wilde Kurdistan” (1965) en „Im Reiche des silbernen Löwen” (1965); als Dr. Sternau in „Der Schatz der Azteken” (1965) en „Die Pyramide des Sonnengottes” (1965).
Robert Siodmak (* 8 augustus 1900 , † 10 maart 1973) was een Duits, later Amerikaans regisseur, die tekende voor drie van de zeventien grote Karl May-verfilmingen uit de jaren , t.w. „Der Schut” (1964), „Der Schatz der Azteken” (1965) en „Die Pyramide des Sonnengottes”.
Heinz Rühmann (voluit: Heinrich Wilhelm Rühmann, * 7 maart 1902 , † 3 oktober 1994) was een Duits acteur, die tussen 1926 en 1931 al in vijf films, waaronder de beroemde „Die drei von der Tankstelle” (1930), had gespeeld alvorens hij in 1931 voor het eerst onder Siodmak werkte in „Der Mann, der seinen Mörder sucht”. Later zou hij nog in meer dan honderd films,
vrijwel allemaal van Duitse makelij, spelen, zoals o.a. „Ungeküßt soll mann nicht schlafen gehen”, „Lumpacivagabundus”, „Der Gasmann”, „Die Feuerzangenbowle”, „Auf der Reeperbahn nachts um halb eins”, „Der Hauptmann von Köpenick” (1956), „Vater sein dagegen sehr”, „Der eiserne Gustav”, „Der Bave Soldat Schwejk” (1960), „Das Haus in Montevideo”, „Dr. med. Hiob Prätorius” en „Grieche sucht Griechin”.
Burt Lancaster (voluit: Burton Stephen Lancaster, * 2 november 1913 , † 20 oktober 1994) was Amerikaans acteur, die inderdaad onder Siodmak debuteerde in „The Killers” (1946) en speelde daarna nog in o.a. „From Here to Eternity”, „Apache”, „His Majesty O’Keefe”, „Vera Cruz”, „Gunfight at the O.K. Corral”, „The Unforgiven”, „Judgment at Nuremberg”, „Birdman of Alcatraz”, „The Hallelujah Trail”, „Airport”,
„Ulzana’s Raid”, „The Cassandra Crossing”, „The Island of Dr. Moreau”, „Go Tell the Spartans”, „La pelle” en
„The Osterman Weekend”. „Ulzana’s Raid” vertelt het verhaal van de opstand in 1885 van Ulzana (* ± , † 1909), opperhoofd van de Tsokanende Apache, en moet niet verward worden met de DDR-Western „Ulzana” met Gojko Mitić (* 13 juni 1940) in de hoofdrol.
Ava Gardner (* 24 december 1922 , † 25 januari 1990) was een Amerikaans
actrice, die al vanaf 1941 kleine rollen speelde in meer dan twintig films, maar pas echt de aandacht van het grote publiek trok door haar rol in „The Killers” (1946), inderdaad: van Robert Siodmak. Daarna zou ze nog schitteren in o.a. „The Great Sinner”, „The Snows of Kilimanjaro”, „Mogambo”, „The Barefoot Contessa”, „Bhowani Junction”, „Mayerling” en „The Cassandra Crossing”.
Deanne Durbin (eigenlijk Edna Mae Durbin, * 4 december 1921 , † 28 april 2013) was een Canadees actrice en zangeres, die vanaf 1936 al in een stuk of vijftien films had geacteerd, voor ze onder Siodmak in „Christmas Holiday” (1944) speelde.
Gregory Peck (voluit: Eldred Gregory Peck, * 5 april 1916 , † 12 juni 2003) was een Amerikaans
filmacteur, die al in een stuk of tien films had gespeeld – en een handvol Oscar-nominaties had verworven – alvorens hij door Siodmak gevraagd werd voor „The
Great Sinner”. Later glorieerde hij in o.a. „Roman Holiday”, „The Guns of Navarone”, „Cape Fear”, „How the West Was Won”, „To Kill a Mockingbird”, „The Omen”, „The Boys from Brazil” en „Cape Fear”.
„Menschen am Sonntag” (1930) is een Duitse documentaire van een groep Berlijnse avant-garderegisseurs, waarin willekeurige Berlijners worden gevolgd op hun zondagse uitstapje. Zij kennen elkaar niet, maar komen uiteindelijk in contact. Het scenario was geschreven door Billy Wilder, Robert Siodmak en zijn jongere broer Curt Siodmak (10 augustus 1902 , † 2 september 2000).
Billy Wilder (eigenlijk Shmuel Vildr, * 22 juni 1906 , † 27 maart 2002), was een Oostenrijks, later Amerikaans regisseur, directeur en draaiboekschrijver. Voor de film „Menschen am Sonntag” was hij wel meer dan en „hulpje voor zeventig mark per drie maanden”: hij schreef mee aan het scenario. Later zou hij uitgroeien tot een van Hollywoods meest succesvolle regisseurs met 6 Oscars voor „beste film” (van 21 nominaties). Bekende films van hem zijn o.a. „The Lost Weekend” (2 Oscars), „The Emperor Waltz”, „Sunset Boulevard” (Oscar), „Stalag 17”, „Sabrina”, „The Seven Year Itch”, „Witness for he Prosecution”, „Some Like It Hot”, „The Apartment” (3 Oscars) en
„Irma la Douce”.
Fred Zinnemann (voluit: Alfred Zinnemann, * 29 april 1907 , † 14 maart 1997) was een Oostenrijks, later Amerikaans regisseur. Bekende films van hem zijn o.a. „Benjy” (Oscar), „High Noon”, „From Here to Eternity” (Oscar), „Oklahoma!”, „A Man for all Seasons” (2 Oscars) en „The Day of the Jackal”.
Dieter Borsche (voluit: Dieter Albert Eugen Rollomann Borsche, * 25 oktober 1909 , † 5 augustus 1982), was een Duits acteur, die de rol van Sir David Lindsay in „Der Schut”, (1964), „Durchs wilde Kurdistan” (1965) en „Im Reiche des silbernen Löwen” (1965) speelde; hij speelde in totaal in meer dan honderd films.
Marie Versini (* 10 augustus 1940 , † 22 november 2021) was een Franse actrice, die in „Winnetou, 1. Teil” (1963) en „Winnetou und sein Freund Old Firehand” (1966) de rol van Nscho-tschi, Winnetou’s zus, speelde. Daarnaast speelde zij nog in drie andere Karl May-verfilmingen: „Der Schut” (Tschita von Adlerhorst, 1964), „Durchs wilde Kurdistan” (Ingdscha, 1965) en „Im Reiche des silbernen Löwen” (Ingdscha, 1965). In 2016 speelde zij nog een gastrolletje in het eerste deel van de RTL-tv-verfilming van Winnetou: „Winnetou – Eine neue Welt”. Naast de genoemde verfilmingen naar Karl May was ze o.a. ook te zien in „Kennwort: Reiher”, „Ferien mit Piroschka”, „Paris brûle-t-il?”, „Die 13 Sklavinnen des Dr. Fu Man Chu”, „Liebesnächte in der Taiga” en „Le songe d’une nuit d’été”.
Ze was een geboren en getogen Parisienne en kwam dus niet van Corsica.
Marie-José Nat (artiestennaam van Marie-José Benhalassa, * 22 april 1940 , † 10 oktober 2019) was een Franse actrice, wier bekendste rol die van zus en liefdesconcurrente van Brigitte Bardot in „La Vérité” (1960) was. Zij kwam inderdaad wél van Corsica.
„Romeo en Julia” is een op de anekdote „Mariotto e Gianozza” van Masuccio Salernitano gebaseerd toneelstuk van William Shakespeare (* volgens de juliaanse kalender ± 23 april 1564, (gedoopt 26 april 1564) , † 23 april 1616).
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
Terug naar de Karl May-startpagina.
Terug naar de Apriana-startpagina.
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
