Winnetou met zijn befaamde zilverbuks. Een opname uit de film ‘De schat in het Zilvermeer’, die in 1962 werd gemaakt.
Bij het lezen van de sterke verhalen die Karl May in het mistige verleden van de vorige eeuw heeft geschreven over Winnetou en zijn blanke broeder Old Shatterhand, moet je je niet afvragen of alles wat deze supermensen vertoonden, ook werkelijk wel kón. Die twee haalden in het Wilde Westen de onmogelijkste huzarenstukjes uit. Maar een kniesoor die daarop let. Een held is een held als hij sterker, dapperder en vindingrijker is dan jij en ik. Men schat dat er inmiddels twintig miljoen boeken van Karl May zijn verkocht en dat betekent dat de lezers Karl May een kei van een schrijver vinden. Dan moet je het niet wagen iets onaardigs over zijn boeken te zeggen.
Godfried Bomans
De auteur Godfried Bomans 2 deed dat wél in een grappig artikel in Elseviers Weekblad van 24 augustus 1963. Dat was ruim vijftig jaar na de dood van May. Bomans vraagt de lezers een kwartiertje te willen sluipen zoals Karl May zijn Indianen liet sluipen. Volgens May was de enige goede manier aldus: alleen tenen en vingers raken de grond. Probeer het maar op een grasveldje in de buurt. Nou. je krijgt er geweldige krampen van en bovendien ploeg je de grond om. En weet je wat er gebeurde? Bomans kreeg kilo’s brieven van Nederlanders die hem vroegen hoe hij het in zijn hoofd haalde de helden uit hun jeugd zo naar beneden te halen;
hoe hij het waagde de nagedachtenis van Winnetou en de zijnen zó te bezoedelen.
De emoties waren los.
Zilverbuks
Maar zeg nu zelf. Kan dit? De befaamde Zilverbuks van Winnetou schoot 25 kogels achter elkaar af 3. Dan pas was het magazijn leeg. Als Winnetou een beetje indruk wilde maken op mogelijke vijanden, riep hij hen bij elkaar en schoot zijn buks leeg op een iel berkeboompje aan de horizon. Het boompje bleef staan en de Platvoeten 4 haalden minachtend hun schouders op. Maar dan stuurde Winnetou zijn publiek naar het boompje en daar telden ze 25 keurige gaatjes in het ielige stammetje van onder naar boven. O zo!
|
Winnetou met zijn befaamde zilverbuks. Een opname uit de film ‘De schat in het Zilvermeer’, die in 1962 werd gemaakt. |
 Lex Barker 5 speelde de rol van Old Shatterhand in de film ‘De schat in het Zilvermeer’. |
Wraak
‘Een innerlijke stem riep om wraak tegen het mensdom voor deze aangedane beledigingen,’ verklaarde Karl May en hij moest die stem volgen. Op 13 april 1870 veroordeelde de kantonrechter in Mittweida hem tot vier jaar tuchthuisstraf. May had wraak genomen door het stelen van een paard met zadel en tuig en door bedrog. Hij had
zich bij verschillende kleine winkeliers uitgegeven voor agent van de geheime Leipziger
politie. Er zou vals geld in omloop zijn. ‘Agent’ May bekeek met kennersblik munten uit de kassa’s van de arme winkeliers en verklaarde dat hij het geld voor nader onderzoek moest meenemen naar het bureau.
Karl vroeg of hij bij wijze van gunst zijn straf in afzondering mocht doorbrengen en begon in
zijn cel te schrijven met de snelheid van een repeteergeweer. Zijn eerste boeken gaan
over romantische figuren dicht bij huis, maar toch kun je er de karakters van zijn latere helden zoals Winnetou, Old Shatterhand en Kara Ben Nemsi al in herkennen. Hij was 33 jaar toen hij voor het eerst publiceerde en hij schreef in zijn leven ongeveer zeventig boeken.
 Karl Mays vriend Patty Frank 7 in de blokhut die May naar Amerikaans voorbeeld in zijn woonplaats Radebeul liet bouwen. |
|
|
| [1] | In: Toppers, 1988. |
| [2] | Godfried Bomans (voluit: Godfried Jan Arnold Bomans, * 2 maart 1913 , † 22 december 1971) was een Nederlandse schrijver, columnist en mediapersoonlijkheid. Zijn bekendste boeken zijn „Pieter Bas”, „Erik of het klein insectenboek”, „De avonturen van Pa Pinkelman”, „Avonturen van Tante Pollewop” en de lagere school-lectuur-serie „Pim, Frits en Ida”. Van zijn hand is het artikel „Het ruikt hier naar gas. Een poging tot begrip van Karl May” in Elseviers Weekblad, 24 augustus 1963, elders op deze site. |
| [3] | O, o, o! Dat was natuurlijk niet de Zilverbuks van Winnetou, maar het Henrygeweer van Old Shatterhand! Datzelfde klok-en-klepel-verhaal geldt in ieder geval ook voor de rest van deze paragraaf. |
| [4] | „Platvoet-indianen” bestaan natuurlijk niet; het is een gefingeerde „stam”, die je vroeger in zeer flauwe kindermopjes tegenkwam. Er bestaan wel Blackfoot- oftewel Zwartvoet-indianen. |
| [5] | Lex Barker (voluit: Alexander Crichlow Barker Jr., * 8 mei 1919 , † 11 mei 1973) was een Amerikaans acteur, die in vijf films furore maakte als Tarzan; in Europa was zijn eerste grote rol die van Robert – de verloofde van de vrouwelijke hoofdrolspeelster Sylvia (Anita Ekberg) – in de klassieker „La dolce vita” van Federico Fellini, alvorens hij optrad in maar liefst twaalf van de zeventien grote Karl-May-verfilmingen in de jaren ’60: als Old Shatterhand in „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968); als Kara Ben Nemsi in „Der Schut” (1964), „Durchs wilde Kurdistan” (1965) en „Im Reiche des silbernen Löwen” (1965); als Dr. Sternau in „Der Schatz der Azteken” (1965) en „Die Pyramide des Sonnengottes” (1965). |
| [6] | Dat deed m.n. Karl Mays weduwe Klara. Dr. Euchar Albrecht Schmid (* 29 augustus 1884 , † 15 juli 1951), de eerste directeur van de Karl-May-Verlag, was echt niet iemand die de feiten wilde verdraaien. Het zal de schrijver of schrijfster van dit fantastische artikel waarschijnlijk al helemaal zijn ontgaan, dat er sinds 1969 een Karl-May-Gesellschaft bestaat, die juist alles in het werk stelt om de waarheid omtrent Mays leven en werk boven tafel te krijgen. |
| [7] | Patty Frank (artiestennaam van Ernst Johann Franz Tobis, * 19 januari 1876 , † 23 augustus 1959), was een Duits artiest en indianendeskundige. In 1928 opende Villa „Bärenfett” in de tuin van Villa „Shatterhand” haar deuren als Karl-May-Museum (later: Indianenmuseum), waarvan hij tot zijn dood in 1959 directeur bleef; het museum was en is nog steeds gebaseerd op de enorme collectie indianica van Patty Frank. Maar de bouw van deze uit z’n krachten gegroeide blokhut vond dus zestien jaar na de dood van Karl May plaats: waar haalt de schrijver of schrijfster van dit artikel het toch allemaal vandaan? |
| [8] | Het zal de schrijver of schrijfster van dit artikel eveneens zijn ontgaan dat er tussen 1962 en 1967 in ons land vijftig Karl May Pockets werden uitgegeven bij Het Spectrum, waarin dergelijke uitweidingen juist niet of nauwelijks zijn geschrapt. |
| [9] | Albert Schweitzer (* 14 januari 1875 , † 4 september 1965) was een Duits medicus, luthers theoloog, filosoof en schrijver; hij ontving in 1952 de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn in woord en daad uitgedragen dogma ‘Eerbied voor al het leven’. |
| [10] | In 1920 werden door de filmmaatschappij Ustad-Film Dr. Droop & Co. de films „Auf den Trümmern des Paradieses”, „Die Teufelsanbeter” en „Die Todeskarawane” gedraaid. Er bestonden plannen voor nog een stuk of tien verfilmingen naar Karl May (inderdaad ook „Der Schatz im Silbersee”), maar wegens het uitblijven van succes bij de eerste drie kwam daar niets van terecht. |
| [11] | Van 1918 tot 3 juni 2006 waren de landen die nu Bosnië-Hercegovina, Kosovo, Kroatië, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië en Slovenië heten verenigd in één koninkrijk resp. republiek dat/die van 6 januari 1929 tot 4 februari 2003 Joegoslavië heette (hoewel de meeste van de genoemde landen al eerder onafhankelijk waren geworden). In de jaren ’60 werd in sommige Nederlandse literatuur de term „Zuid-Slavië” gebruikt, hetgeen een letterlijke vertaling is van Joegoslavië. |
| [12] | De stad Hohenstein-Ernstthal bestaat pas vanaf 1 januari 1898 door de samenvoeging van Hohenstein en Ernstthal; Karl May werd op 25 februari 1842 geboren in Ernstthal. |
| [13] | Tussen 1960 en 1994 bevonden Karl Mays spullen zich niet in Radebeul, maar in Bamberg, waar toen ook een Karl-May-Museum was. |
| [14] | Pierre Brice (artiestennaam van Pierre Louis Baron le Bris, * 6 februari 1929 , † 6 juni 2015) was een Frans acteur, die in maar liefst elf van de zeventien grote Karl-May-verfilmingen in de jaren ’60 de rol van Winnetou speelde: „Der Schatz im Silbersee” (1962), „Winnetou, 1. Teil” (1963), „Old Shatterhand” (1964), „Winnetou, 2. Teil” (1964), „Unter Geiern” (1964), „Der Ölprinz” (1965), „Winnetou, 3. Teil” (1965), „Old Surehand, 1. Teil” (1965), „Winnetou und das Halbblut Apanatschi” (1966), „Winnetou und sein Freund Old Firehand” (1966) en „Winnetou und Shatterhand im Tal der Toten” (1968). Voorts speelde hij nogmaals de rol van Winnetou in de tv-series „Mein Freund Winnetou” (1980) en „Winnetous Rückkehr (1998) en trad hij een aantal malen op als gastacteur (uiteraard eveneens in de rol van Winnetou) bij de Karl-May-Spiele van Elspe en Bad Segeberg. |
Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.
Terug naar de Karl May-startpagina.
Terug naar de Apriana-startpagina.
|