Wanneer een boek zichzelf als ‘Karl-May-Handboek’ presenteert, dan wil dat nogal wat zeggen. Het pretendeert daarmee, aan alle aspecten van werk en leven van Karl May recht te doen, alle belangrijke informatie over deze schrijver samen te vatten.

Dat doet het inderdaad. Het is een onmisbare vraagbaak voor ieder die zich voor het werk van deze Duitse schrijver Karl May (1842-1912) interesseert en die meer wil weten over deze ongelovelijk produktieve, vaak verguisde schrijver, die door een trouwe schare van lezers nochtans de hemel in wordt geprezen.

De eerste twee delen van het ‘Karl-May-Handbuch’ zijn aan de politieke-sociale ontwikkelingen uit Mays tijd, aan het literaire leven tijdens de negentiende eeuw en aan het leven van de schrijver gewijd. Het derde deel is naar mijn mening het belangrijkste. Hierin behandelen diverse auteurs op een weldadig uitvoerige manier het ontstaan van Mays werken en de geschiedenis van de edities van zijn boeken. Veel aandacht wordt bovendien besteed aan de afzonderlijke profilering van iedere roman en ieder verhaal. Het vierde deel van dit boek geeft een uitstekend gedocumenteerde schets van de waardering en de kritiek die het werk van May ontving.

Zoals R. Jeglin 2 in zijn bijdrage laat zien, staat Karl May met zijn boeken over Noord-Amerika en de Oriënt in de traditie van de Europese avonturenroman. In relatie met deze traditie is het interessant om te zien, welke structurele en stilistische kenmerken bepalend zijn voor het vertellend werk van May. Helmut Schmiedt 3 constateert in zijn opstel bij voorbeeld, dat de plaats van handeling in dit werk voortdurend wisselt, dat er een permanente overgang van het komische naar het sentimeel-ontroerende plaatsvindt en dat deze wereld een dualistisch karakter heeft, dat wil zeggen uit absoluut goede en absoluut slechte mensen bestaat.
Dit boek overziende, kan ik mijn bewondering voor de gigantische hoeveelheid verzamelde feiten over May en zijn werk niet verbergen. Vakmensen en privé-vorsers hebben in hun ijver voor elkaar onder gedaan. Gelukkig is dit handboek er niet op uit, Karl May tot de status van onfeilbare schrijver te verheffen. Zijn ontsporingen van stilistische aard en zijn biografische bokkesprongen en mystificaties komen uitvoerig aan de orde. Aan de andere kant hebben de auteurs van dit handboek er ook naar gestreefd, de grote variatie en de bijzondere schoonheid van Mays oeuvre te waarderen.
Het werk van Karl May, de bewoner van Villa Shatterhand in Radebeul, is nog altijd springlevend. Volgens dit handboek is naast het Duitse vooral het Nederlandse taalgebied bijzonder ontvankelijk geweest voor de fantasieën van een man, die thans ook in de DDR klassieke status heeft verworven.

Gert Ueding 4 (redacteur): ‘Karl-May-Handbuch’. Alfred Kröner Verlag, Stuttgart. Gebonden, 771 blz. - DM 48,00.

[1]	In: Trouw, 26 oktober 1989.

[2]	Reiner Jeglin is een Duitse Karl May-onderzoeker, die met enige regelmaat in de Mitteilungen der Karl-May-Gesellschaft schrijft.

[3]

Helmut Schmiedt (* 25 september 1950) is een Duitse literatuurwetenschapper, die vooral als kenner van het leven en werk van Karl May bekend is geworden. Als professor aan de Universität Koblenz-Landau houdt hij zich vooral bezig met populaire en hedendaagse literatuur, maar ook met literatuur uit de 18e eeuw.

[4]

Gert Ueding (* 22 november 1942) is een Duitse germanist, die van 1988 tot 2009 professor in de retorica aan de Eberhard Karls Universität Tübingen was. Hij heeft enige tientallen publicaties over Karl May op zijn naam staan, waarvan het „Karl May Handbuch” (1e druk in 1987, i.s.m. met Reinhard Tschapke; 2e herziene en 3e druk 2001 resp. 2013, i.s.m. Klaus Rettner) het bekendste is.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website