Bonn – Karl May kon liegen als de baron van Münchhausen 2 en de zaak belazeren als de kapitein van Köpenick 3. Alleen veel beter. Van zijn boeken over de blanke jager Old Shatterhand en zijn rode bloedbroeder Winnetou zijn meer dan tachtig miljoen exemplaren in veertig verschillende talen verkocht. Vanwege zijn strafbare fratsen en oplichterspraktijken zat May zeven jaar achter de tralies, waarvan vier jaar in het tuchthuis van Zwickau, waarvan de Stasi veel later een psychiatrische inrichting voort tegenstanders van het DDR-regime zou maken. Karl May is deze maand 150 jaar geleden geboren. Diverse Duitse tv-zenders schenken daarom veel aandacht aan de schrijver. Films, documentaires en een zesdelige serie over zijn avontuurlijke leven. Eén keer maar is Karl May in Amerika geweest, toen hij al ver in de zestig was en al talloze boeken had geschreven. Samen met zijn vrouw Klara, aanvankelijk zijn toegewijde en inspirerende secretaresse. Op het toppunt van zijn roem haalde Karl May de bizarre waarheid en de verbeelding door elkaar. Hij leeft dan in grote welstand en laat zich Herr Doktor noemen. Hij gelooft zo sterk in het bestaan van zijn gefantaseerde helden dat hij zichzelf voor Old Shatterhand uitgeeft. Voor een serie ansichtkaarten kleedt hij zich in een leren jagerspak met franjes, de beroemde zilveren buks van Winnetou aan de voet. Op lezingen laat hij de ‘littekens’ zien die de grizzly-beren hem hadden toegebracht. Na zijn dood laat Klara hem begraven in een protserig grafmonument in Radebeul, ietsje ten noorden van Dresden. Radebeul is nog altijd het ware pelgrimsoord voor Winnetou-fans. Karl May leefde er in zijn ‘Villa Shatterhand’, nu museum, samen met de in de tuin gebouwde kolossale blokhut ‘Villa Barenfett’. In de twintiger jaren bezocht het Sioux-opperhoofd Susetscha Tanka 4 het graf van May in Radebeul en eerde hem postuum met de uitspraak: „Je gezicht was blank, maar je hart was rood als dat van je rode broeders. We zouden in elk dorp een totempaal voor je moeten neerzetten.”

• Karl May als Kara Ben Nemsi. FOTO ARCHIEF DE STEM

[1]

In: De Stem, 15 februari 1992. Vrijwel in dezelfde bewoordingen, maar dan onder de titel „Winnetou in Duitsland nog springlevend en populair” verscheen het artikel (iets uitgebreider) ook op 15 februari 1992 in Het Binnenhof. Op 22 februari 1992 brachten ook de De Limburger („Karl May 150 jaar geleden geboren. Winnetou in Duitsland nog springlevend en populair”) en Haagsche Courant, maar dan onder de titel „Karl May honderdvijftig jaar geleden geboren. Winnetou is in Duitsland springlevend èn populair” het artikel.

[2]

Baron von Münchhausen (voluit: Karl Friedrich Hieronymus baron von Münchhausen, * 11 mei 1720 , † 22 februari 1797) was een Duitse edelman, die in het Russische leger diende in de strijd tegen de Turken. Daarover vertelde hij zeer sterke verhalen, die als volksverhalen in de mondelinge en schriftelijke overlevering voortleven. De anekdotes zijn verzameld in „Feldzüge und Abenteuer des Freiherrn von Münchhausen” van de Duitse Sturm und Drang-dichter Gottfried August Bürger (* 31 december 1747 , † 8 juni 1794).

[3]

Friedrich Wilhelm Voigt (* 13 februari 1849 , ” 3 januari 1922) was een Oost-Pruisische schoenmaker en kruimeldief die faam verwierf als „Hauptmann von Köpenick”: in een bij diverse uitdragerijen gekocht en samengesteld uniform wist hij twee gardepatrouilles plus het personeel van het raadhuis van Köpenick om de tuin te leiden om zich zo meester te maken van 4002 mark.

[4]

Op 17 januari 1928 ensceneerde circusdirecteur Hans Stosch-Sarrasani (geboren als Hans Erdmann Franz Stosch, * 2 april 1873 , † 21 september 1934) een grote „indianenhuldiging” voor het graf van Karl May, waarbij Susetscha Tanka (Grote Slang, naar eigen zeggen een Sioux-opperhoofd, tevens artiest bij Sarrasani) een rede hield in het Lakota, waarvan de Duitse vertaling als volgt luidt: Du großer toter Freund! ... Du hast unserem sterbenden Volk im Herzen der Jugend aller Nationen ein bleibendes Denkmal errichtet. Wir möchten Dir Totempfähle in jedem Indianerdorf aufstellen. In jedem Wigwam sollte Dein Bild hängen, denn nie hat der rote Mann einen besseren Freund gehabt als Dich .... Vooral die „wigwam” doet ’t ’m! 😂 Vooruit, nog één keer dan: een wigwam (verbastering van het Algonkin-woord wiigwaas of wiigiwaam, hetgeen „berkenbast” betekent) is een koepelvormige of kegelvormige „hut”, bedekt met rietmatten of boombast, meestal met berkenbast. Ze werden van oudsher in het oosten van de Verenigde Staten en Canada gebruikt; ze zijn koepelvormig, bieden plaats aan één familie en doen denken aan een hut van hoogstens 2 à 3 meter. De koepelvorm ontstaat door een frame van buigzame stokken te maken, een net-verplaatsbare constructie. De naam tipi komt uit het Lakota en is een kegelvormige tent die, in tegenstelling tot een wigwam, niet met boomschors maar met dierenhuiden of canvas is bedekt, snel kan worden afgebroken en opgezet en makkelijk te paard te vervoeren is. Dit type indianentent werd van oudsher door de nomadische prairie-indianen op de Great Plains gebruikt. Het frame bestaat uit rechte stokken van ceder- of vurenhout, de bedekking uit canvas of dierenhuiden, net als de binnenvoering en de deur. Bovenin zat een rookgat dat met lijnen open en dicht kon worden gemaakt.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website