Jean-Marc Birkholz 2 als Winnetou. © RV

Een Nederlandse uitgeverij zet de verkoop van boeken over Winnetou, de indianenheld uit de verhalen van Karl May, stop. Meulenhoff Boekerij volgt daarmee de Duitse branchegenoot 3, die deze week al publicaties van ‘Winnetou’ introk. De boeken zouden uitpuilen met “racistische stereotypen”. Ook Bol.com is intussen tijdelijk gestopt met de verkoop.

Tot voor kort maakte uitgever Ravensburger Verlag in Duitsland reclame voor verschillende nieuwe ‘Winnetou’-boeken. “Een eerste leesboek voor 7 jaar en ouder”, klonk het onder meer. Aanleiding was een film die momenteel ook in de bioscopen draait. Activisten zetten op sociale media echter grote vraagtekens bij de stereotypen die naar voren komen.

“We hebben besloten om de verzending van de titels stop te zetten en ze uit onze collectie te halen”, luidde de reactie van de uitgever. “Wij danken u voor uw kritiek. Uw feedback heeft ons duidelijk gemaakt dat we de gevoelens van mensen kwetsen met de ‘Winnetou’-titels. Dat is nooit onze bedoeling geweest en het is ook niet verenigbaar met onze waarden. Daar bieden we onze oprechte excuses voor aan.”

“We leren ervan”
Het hoofd van Ravensburger Verlag zei dat de boeken een “geromantiseerd beeld met veel clichés” vertoonden. “We zouden vandaag niet meer de beslissing nemen om de titels op dezelfde manier uit te geven. Onze redacteurs houden zich nu intensief bezig met onderwerpen als diversiteit en culturele toe-eigening. We hebben toen een fout gemaakt en we kunnen je verzekeren: we leren ervan!”, stelde Clemens Meier.

Meulenhoff Boekerij volgt die redenering nu. “We zetten de verkoop meteen stop”, klinkt het. Volgens een woordvoerder gaat het om elektronische exemplaren en ‘Winnetou’-boeken die op aanvraag nog geleverd werden.

Voor de duidelijkheid: er zijn in Nederland nog wel ‘Winnetou’-boeken van Karl May te koop. Uitgeverij IJzer publiceerde vorig jaar bijvoorbeeld een nieuwe vertaling van de klassieker die simpelweg ‘Winnetou’ heet.

Bol.com: “Beoordelen via checklist”
Bol.com besloot dan weer om boeken over Winnetou op ‘tijdelijk niet beschikbaar’ te zetten. In de tussentijd wordt er onderzoek gedaan naar de inhoud van de boeken.

Indianenheld Winnetou ligt ook in Duitsland onder vuur.
Uitgeverij Ravensburger heeft na kritiek van activisten nieuwe
publicaties van de markt gehaald. © Ravensburger

“Als we signalen krijgen dat een boek bijvoorbeeld discriminerende of haatdragende inhoud bevat, wordt dat aan de hand van een checklist beoordeeld door een speciaal team”, aldus een woordvoerder. “Zij kunnen bepalen om het boek uit de handel te nemen of te voorzien van een waarschuwingslabel, zoals we bijvoorbeeld vaker doen met antivaccinatieboeken. In dit geval gaat Bol.com op korte termijn in gesprek met het Meldpunt Discriminatie. Op basis van hun oordeel zullen we het boek offline halen of er een waarschuwingslabel bijplaatsen.”

Fictieve held
Winnetou, een van de bekendste fictieve indianen, werd in het Duits geschreven door Karl May. Het personage maakte zijn debuut in de roman Old Firehand (1875) 4.

In de verhalen is ‘roodhuid’ Winnetou het opperhoofd der Apachen (een indianenstam). Hij komt met ‘withuid’ Old Shatterhand in aanraking, een oersterke man. Samen strijden zij als bloedbroeders voor een vreedzame, christelijke wereld in de ontluikende Verenigde Staten van eind negentiende eeuw. In tegenstelling tot andere indianenverhalen kenmerken de verhalen van May zich door het feit dat beide hoofdpersonages slechts in uiterste nood naar de wapens grijpen.

Reacties
Enkele Nederlandse Tweede Kamerleden reageerden geschokt op het besluit van de uitgever. “Een gebed zonder einde”, noemt fractievoorzitter Joost Eerdmans 5 van JA21 het. “Ridicule beslissing natuurlijk die wederom halsoverkop genomen wordt uit angst voor een aantal agressieve ophitsers die de media opzoeken. Zit niks oprechts achter, alleen maar sensatie. Welke striphelden of oude filmsterren houden we nog over? Mag James Bond 6 eigenlijk nog wel? Alles moet kapot van de woke-familie.”

“Zieke woke-werkelijkheid: indianenboeken lezen mag niet meer, maar een man mag zich wel tot vrouw verklaren”, voegde Geert Wilders 7 (PVV) eraan toe.

[1]	In: Het Laatste Nieuws, 25 augustus 2022. Een dag eerder was vrijwel letterlijk hetzelfde artikel, onder de titel „Nederlandse uitgever zet verkoop Winnetou-boeken stop vanwege stereotypen”, in het Algemeen Dagblad verschenen.

[2]

Jean-Marc Birkholz (* 7 januari 1974) is een Duits toneelspeler, die van 2001 t/m 2006 de rol van Winnetou speelt bij de Karl-May-Spiele op de Felsenbühne Rathen. In 2008 duikt hij op bij de Karl-May-Festspiele in Elspe, achtereenvolgens als Fox (2008), Kleiner Bär (2009), Old Firehand (2010), Old Shatterhand (2011) en ook hier wederom Winnetou (2012 t/m 2023).

[3]

Dat klopt niet helemaal. Ravensburger heeft het vuurtje aangewakkerd door toe te geven aan het gezeur van een handjevol „woke” wezens: deze uitgeverij besloot twee boekjes over de film „Der junge Häuptling Winnetou” van de markt te halen. Meulenhoff Boekerij, die voor veel geld de print on demand-herdrukken en de e-books van de bekende Karl May Pockets uit de jaren ’60 verzorgde, verklaarde, niet gehinderd door enige kennis van zaken, „de Winnetou-boeken” uit het assortiment te schrappen. Bij bol.com en amazon.nl konden de mensen die de behoefte hadden om zestien euro per deel uit te geven ze tot eind augustus nog steeds bestellen, maar begin september lijken de „woke”-terroristen hun zin te krijgen. Niet helemaal duidelijk wordt wát deze Nederlandse uitgever verstaat onder „de Winnetou-boeken”. Zijn dat de vijf pockets met de naam Winnetou in de titel („Winnetou, het grote opperhoofd”, „Winnetou en de goudzoekers”, „Winnetou bij de bedoeïenen”, „De dood van Winnetou” en „De boodschap van Winnetou”), zijn het de drie delen die in Duitsland zijn verschenen onder de titel „Winnetou I” , „Winnetou II” en „Winnetou III” (bij ons: „Winnetou, het grote opperhoofd”, „Old Shatterhand”, de eerste helft van „De Zwarte Mustang” en de tweede helft van „De dood van Winnetou”), zijn het de Prisma-delen 1 t/m 13, zijn het alle vijftig als Karl May Pockets verschenen delen of zijn het meteen maar alle boeken van Karl May?

[4]	„Old Firehand” is in 1875 verschenen als kort verhaal in het Deutsches Familienblatt. Volledige titel: „Aus der Mappe eines Vielgereisten. von Karl May. Nr. 2. Old Firehand”. Een boek met de titel „Old Firehand” zou pas in 1967 verschijnen als Karl May’s Gesammelte Werke, Band 71!

[5]

Joost Eerdmans (* 9 januari 1971) was lid van de Tweede Kamer namens de LPF van 2002 tot 2006; wethouder in Capelle aan den IJssel van 2009 tot 2014 namens Leefbaar Capelle, wethouder in en locoburgemeester van Rotterdam van 2014-2018 namens Leefbaar Rotterdam, fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam in de gemeenteraad van Rotterdam van 2018 tot 2021, fractievoorzitter van JA21 in de Tweede Kamer van 2021 tot heden.

[6]	James Bond is de hoofdpersoon in 14 romans van Ian Fleming (* 28 mei 1908 , † 12 augustus 1964), die vanaf 1962 ook verfilmd werden; in de jaren ’60 werd de rol gespeeld door de Schotse acteur Sean Connery (* 25 augustus 1930 , † 31 oktober 2020).

[7]

Geert Wilders (* 6 september 1963) was van 1997 tot 1998 gemeenteraadslid van Utrecht namens de VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), van 1998 tot 2004 lid van de Tweede Kamer namens de VVD, van 2004 tot 2006 lid van de Tweede Kamer namens de Groep Wilders en fractievoorzitter van de PVV (Partij van de Vrijheid) in de Tweede Kamer van 2006 tot heden.

Terug naar de Nederlandstalige bibliografie.

www op deze website