Voorzijde van „De gouden greep van tante Ginny”, door Lia Krijnen

Voorzijde van „Deining rond een drafbaan”, door Lia Krijnen

Grafstenen spreken niet altijd de (gehele) waarheid.

Op begraafplaats Rusthof in Leusden ligt Anneliese Jülkenbeck, van 1952 tot 1956 Willems tweede echtgenote. Na ontbinding van haar huwelijk met Willem is zij nog tot diens dood in 1981 getrouwd geweest met André Meurs, liedjesschrijver („Wie heeft de sleutel van de jukebox gezien?”, „Het Vlooiencircus”, „Reisje langs de Rijn”, enz., enz..), artiest en hoofd amusement van de TROS. De foto links is van Annelies(e)’s grafsteen, maar ook het bewijs dat grafstenen niet altijd de hele waarheid vermelden: zij is niet geboren in 1929, maar een jaar eerder…








Bob Evers leeft nog steeds!

Is het u ook al eens opgevallen dat de middelste delen van trilogieën vaak alleen maar als „overgangsdeel” tussen begin en einde van een avontuur vormen? In het zojuist verschenen middelste deel van de Tante Ginny-trilogie gebeurt echter van alles en nog wat, dus zeker geen deel om snel door te werken.
We vinden Jan, Bob, Arie en hun nieuwe bondgenoot Hotze Benjamins terug in het hol van laatstgenoemde, waar zij zich sinds het einde van „Het preppaleis van de Holenman” in bevonden. Hotze’s rare fratsen, zoals het opzichtig met een piano op een bakfiets door half Noord-Nederland rijden, hebben de ongezonde belangstelling gewekt van alles en iedereen die de onsympathieke matchfixer Freek Oltmans een warm hart toedraagt; hun aanwezigheid op en om het anders zo rustige Hijkerveld zorgt vervolgens weer voor schermutselingen met vogelaars, koddebeiers, boswachters en andere localo’s. Benjamins, die erg op zijn rust is gesteld, ziet al die troepenbewegingen rond zijn preppaleis met lede ogen aan; maar niets menselijks is mensen met de voornaam Hotze vreemd: liever dan de schuld bij zichzelf te zoeken, geeft hij er de voorkeur aan om Jan, Bob en Arie verantwoordelijk te houden voor deze toeloop. Het hoeft geen nader betoog dat dit de in „Het preppaleis van de Holenman” zo veelbelovend begonnen samenwerking niet bepaald ten goede komt. Sterker nog, Jan en Arie zijn diep in hun harten dolblij wanneer Hotze hen afzet in een zomerhuisje naast een bokkenstal en zij dit humeurige heerschap nooit meer hoeven te zien.
Bob is dan al op weg naar Hilversum, in de hoop dat hij Helena ten Holt enige informatie kan ontlokken over de standplaats van de door Bob gehuurde, maar door haar gestolen P.C. Hoofttractor. In Hilversum wacht hem een aantal verrassingen: de eerste daarvan is het feit dat het naamplaatje van het appartement waarop een dag eerder nog de naam Helena ten Holt prijkte, nu de naam M. Soet bevat. Daarmee zijn de verrassingen nog niet gedaan, want in het hem bekende appartement blijkt een Tilly Soet te wonen, die toegeeft dat ze Heleen ten Holt vaag kent, maar al maanden niet meer heeft gesproken. De volgende ochtend overhandigt Tilly Soet een autosleutel aan een man, die even later langs de stomverbaasde Bob rijdt in diens huur-Defender. Bob rijdt de hem onbekende man achterna, maar raakt hem kwijt, waarna hij terugkeert naar Hilversum en daar alweer een andere naam ontwaart op het naambordje van het appartement.
Hier zou het spoor hopeloos dood zijn gelopen, maar nu komt tante Ginny, die oude bekende van Jan en Arie uit „Een overval in de lucht” ten tonele. Arie bezoekt haar in Aerdenhout en neemt haar vervolgens mee naar een restaurant op de grens van Drenthe en Friesland waar tante Ginny Helena ten Holt en Freek Oltmans ooit heeft gesignaleerd. Dat restaurant is kort tevoren kort en klein geslagen door de mannen van Oltmans; de reden waarom ze dat hebben gedaan, is vooralsnog onduidelijk. Wel duidelijk is het dat tante Ginny de eigenaar van dat restaurant zo lang aan de praat houdt (de „gouden greep” uit de titel) tot een tweetal handlangers van Oltmans ten tonele verschijnt. Door deze twee te achtervolgen komt ons drietal (samen met tante Ginny) terecht in een boerderij met paardenstallen. In een van die paardenstallen wordt Helena ten Holt gegijzeld gehouden. Na een kostelijk en lang verwacht intermezzo – Arie raakt in een poging te ontsnappen klem in een raamopening – weten de jongens Helena te bevrijden. Deze toont zich echter bijzonder ondankbaar, zodat wij na twee delen uit deze trilogie nog steeds met de vraag blijven zitten: „Aan welke kant staat deze Helena nou eigenlijk?” Wat dat betreft, dringt de vergelijking met haar naamgenote uit Troje zich op: ook van haar weten de geleerden tot op de dag van vandaag nog steeds niet aan welke kant zij stond. Al wordt die Helena door Homerus volgens mij wel als een stuk aantrekkelijker omschreven dan de Helena uit de Tante Ginny-trilogie. We moeten dat bij gelegenheid maar eens aan hoofdredacteur Roger Schenk vragen; die beweert namelijk boud dat hij zowel verstand heeft van Griekse gedichten als van mooie vrouwen. (Geen commentaar, Red.). Voorlopig dus geen antwoord op deze vraag, maar in het laatste deel van de trilogie hopelijk wél eentje op de vraag aan welke kant dat Helena ten Holt nou eigenlijk staat.
Peter de Zwaan, „De gouden greep van tante Ginny”, Uitgeverij Zwarte Zwaan, 2019. ISBN: 9789082661255.

Nóg meer oorlog ... Die Tweede Wereldoorlog, dat was me er eentje: die zit nog steeds compleet vastgeroest in onze Hollandse genen. Wat er ook gebeurt, we komen er werkelijk nooit meer vanaf. Stel nou dat je nogal gefascineerd bent door een zekere jongensboekenserie uit de jaren ’50 en verder; vervolgens kom je er achter dat de auteur zich van een pseudoniem bediende, dat hij heus wel meer heeft geschreven dan 34 hele en 2 halve boeken en voor je het weet, zit je tot over je oren midden in de Tweede Wereldoorlog. Een opvallende naam in het oeuvre van de heer Van der Heide is die van de bulderende kapitein van de „Roos van Dekama”, Holdert (moet ik hier nog vermelden dat deze in „Kunstgrepen met kunstschatten” optreedt?); het was een aangename verrassing dat we deze naam in „Arie Roos als ruilmatroos” nog even tegenkwamen, maar nog groter was de verbazing dat pa Roos jaren later uitgerekend deze bulderbas had uitgekozen als kapitein van het nieuwste speeltje van Rederij Roos: het cruiseschip „SeaRose”. Dat is het geval in „Clandestiene streken op een cruiseschip” en „Prijsschieten op een premiejager”, werken van Willy’s opvolger Peter de Zwaan en die heeft voor de afwisseling nou eens niets te maken met de oorlog, hoewel hij luttele weken vóór Dolle Dinsdag - van wie was die term ook alweer afkomstig? - is geboren. In een van de zeldzame interviews die Willy van der Heide, of voor mijn part Willem van den Hout, in de jaren ’70 gaf, verklaarde hij dat „ze” - de boeken uit de Bob Evers-serie - „allemaal een dubbele bodem hebben.” We mogen dus gevoeglijk aannemen dat de naam Holdert niet toevallig is gekozen. Hak (Hendricus) Holdert (* 4 juni 1870 , † 21 juli 1944) was vanaf 1902 directeur-uitgever van de krant van wakker Nederland; nog vóór 1914 was zijn krantenimperium het grootste van Nederland. In de Eerste Wereldoorlog waren al zijn kranten op zijn uitdrukkelijke instructie fel anti-Duits. Voor zo ver we kunnen nagaan, had de man verder geen politieke aspiraties. Maar, zoals ook kolonel Prins tijdens zijn achtervolging van Jeffries ervoer, „meestal beïnvloeden de ouders hun kinderen, maar het is zeker waar, dat soms kinderen hun ouders het hoofd op hol brengen.” Zoon Hakkie (Henri) Holdert (* 7 april 1907 , † juni 1988) was in 1932 lid geworden van de NSB; in juni 1940 bracht Hakkie zijn vader in contact met ir. C.J. Huygen, die drie maanden later secretaris-generaal van de NSB zou worden. Dit contact leidde er uiteindelijk toe dat Hak Holdert (sr.) de NSB 25.000 gulden doneerde; met dat geld was dit clubje vervolgens in staat om WA-uniformen te laten maken. Ook betaalde de oude Holdert Huygens salaris. Nu voelen wij allemaal op onze klompen aan dat de oude Holdert deze uitgaven heus niet alleen deed vanwege de grillen van zijn zoon, maar dat ook zakelijke belangen een rol speelden: alles geschiedde uiteraard in het belang van zijn krantenimperium. Er waren talrijke contacten tussen Holdert en de Duitse bezetter, die tot doel hadden dat hij „De Telegraaf” zou verkopen aan de Duitsers, hetgeen uiteindelijk afketste op zijn vraagprijs. Ook drukte hij Duitse en pro-Duitse kranten en tijdschriften, naar eigen zeggen om zijn bladen uit handen van de Duitsers en de NSB te houden. Hoewel de oude Holdert dus reeds op precies dezelfde dag als Claus Schenk Graf von Stauffenberg het tijdelijke voor het eeuwige had verwisseld (hetgeen natuurlijk puur toeval is, net zoals de naamsovereenkomst tussen de aanslagpleger en de hoofdredacteur van deze Nieuwsbrief, hoewel boze tongen beweren dat toeval niet bestaat), veroordeelde het Amsterdamse tribunaal voor de Bijzondere Rechtspleging Holdert sr. op 7 april 1948 postuum door 2 miljoen van zijn geschatte vermogen van 17 miljoen verbeurd te verklaren omdat hij weliswaar niet opzettelijk nazipropaganda bevorderd had, maar dat hij om zijn bedrijf te redden, onoorbare middelen had ingezet. Zoon Hakkie daarentegen was een overtuigd nationaal-socialist. Gefrustreerd door de harde opvoeding van zijn vader, die bovendien van mening was dat zoonlief niet de kwaliteiten bezat om later in zijn voetsporen te treden, nam Hakkie in 1941 dienst bij de Waffen-SS en vertrok naar het oostfront. Hakkie had het geluk dat hij in een Duits lazaret terechtkwam, waar hij door bemoeienis van zijn vriend Carolus Huygen en Hanns Albin Rauter uit werd gehaald om terug te keren naar Nederland. In oktober 1944 ten slotte kreeg Holdert jr. de volledige leiding over „De Telegraaf”. Op 12 februari 1947 veroordeelde de Commissie voor de Perszuivering Holdert tot de maximale straf van twintig jaar ontzetting uit het krantenbedrijf; op 31 oktober 1949 werd hij door het tribunaal voor de Bijzondere Rechtspleging bovendien veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf en confiscatie van zijn vermogen, onder andere omdat hij een anti-Duitse „Telegraaf”-medewerker had aangegeven bij de SD. Twee hieronder weergegeven artikelen uit „De Volkskrant” („Hakkie” Holdert gearresteerd van 27 december 1946 en Eis tegen Holdert jr.: twintig jaar uitsluiting van 13 februari 1947; beide artikelen zijn van de hand van „onzen specialen verslaggever”) en een uit „Het Parool” (Henri Holdert voor het Bijzonder Gerechtshof van 29 september 1949 van de hand van „een eigen verslaggever”) volstaan om de veroordeling toe te lichten. De reden van dit artikel is nog niet eens zozeer de connectie tussen Waterman en Holdert jr.: uiteraard kenden zij elkaar, want zo groot was het wereldje van „foute” vaderlanders nou ook weer niet, want de rest van die 10 miljoen Nederlanders verrichtte natuurlijk de ene na de andere indrukwekkende daad in het verzet 😉. Nee, wat mij persoonlijk verbaast, is dat de veroordeling van twintig jaar ontzetting uit de journalistieke dienst de maximale straf was. Dat was aanvankelijk ook de straf die Willem W. Waterman was opgelegd: je zou warempel de indruk krijgen dat ook de heer Waterman in de oorlog de zwaarst mogelijke misdrijven heeft gepleegd. Dat viel nogal mee, denk ik persoonlijk; en daarin sta ik niet alleen, want ook de Commissie van Beroep bracht Willems straf in hoger beroep terug tot tien jaar.

Aankomst van Henri C. („Hakkie”) Holdert bij het Bijzonder Gerechtshof, Amsterdam, 29 september 1949 © foto: Ben van Meerendonk / AHF, collectie IISG, Amsterdam

„Hakkie” Holdert gearresteerd. Op weg naar het buitenland? AMSTERDAM, 26 Dec. - Henri, beter (?) bekend als „Hakkie” Holdert, de thans 40-jarige zoon van den in de oorlog overleden eigenaar van het dagblad „De Telegraaf” en in de laatste jaren van de oorlog directeur van dit blad, was - mede door het feit dat hij oud-SS-er is - sedert de bevrijding voortvluchtig. Veler vermoeden, dat hij in het buitenland zou verblijven, is zondagmorgen gelogenstraft. Die dag hebben ambtenaren van de P.R.A. te Alkmaar „Hakkie” namelijk gearresteerd in een zeewaardige tweemaster, welke gemeerd lag bij Monnikendam. Aanvankelijk wisten de P.R.A.-rechercheurs niet wie zij daar slapend in de schuit aantroffen; zij hadden slechts de tip gekregen, dat zich aldaar een verdacht persoon ophield. Gevraagd naar zijn naam, gaf de gearresteerde op Harrie de Leeuw te heten, afkomstig uit Soerabaja. Nader aan de tand gevoeld, en geconfronteerd met een journalist, viel Holdert echter door de mand. Het bloedgroepteken, dat iederen SS-er onder de arm is getatoueerd, had hij laten wegsnijden. Op die plaats vertoonde zich een duidelijk litteken. Een ander, groter litteken in de nek van den jongen Holdert, is afkomstig van een aan het Oostfront opgelopen verwonding. Volgens den Alkmaarsen P.R.A.-inspecteur Van der Burg, wiens mannen langzamerhand een hele divisie SS-ers hebben gearresteerd, wilde de jonge Holdert in de eerstvolgende weken met zijn boot naar veiliger oorden ontkomen. Het is hem niet gelukt; hij is thans overgebracht naar het Huis van Bewaring te Amsterdam, de stad van wie Holdert Jr. veel inwoners heeft opgegeven voor de Duitse arbeidsinzet.

Eis tegen Holdert jr.: twintig jaar uitsluiting Zaak bij verstek behandeld. AMSTERDAM, 12 Febr. - Met een zeer onverzorgd uiterlijk, gekleed in een schipperstrui onder een armelijk colbertje, verscheen hedenochtend Henri Holdert Jr. - beter bekend als „Hakkie” - als getuige voor de Commissie voor de Perszuivering, die zitting hield ten stadshuize. De Commissie had tot taak de gedragingen van een aantal Telegraafmedewerkers te onderzoeken, die in de eerste zitting niet konden worden gehoord. Holdert Jr. - die zoals men weet, enige tijd geleden bij toeval in een jacht op het IJsselmeer werd ontdekt en gearresteerd - was de hoofdfiguur van de dag. Hij kwam getuigenis afleggen in de zaak tegen Röhrman, den voormaligen directeur van de N.V. Drukkerij Elsevier, die in 1940 De Telegraaf uitgaf. Hakkie liet echter in zijn eigen zaak, die ’s middags aan de orde kwam, verstek gaan; alles werd op schriftelijke stukken afgehandeld. De getuige-deskundige, de heer Govers, requireerde buiten aanwezigheid van Holdert. Spreker stelde in het licht hoe vader H.M.C. Holdert zijn zoon gebruikte om een spel met de Duitsers en de N.S.B. te spelen, dat tot doel had tot elke prijs het Telegraaf-bedrijf te redden. Holder (sic) Jr., sinds 1933 (sic) N.S.B.-er en van ’40 (sic) SS-er en Oostfrontstrijder, moest uit Berlijn gehaald worden waar hij gewond lag. Hij kwam met tegenzin te midden van dit spel, dat enerzijds De Telegraaf uit handen van de Duitsers moest houden en van de andere kant het bedrijf, dat - anderhalve ton aan de N.S.B. vermaakte - voor betere na-oorlogse tijden moest reserveren. Al spoedig kwamen de onvaderlandslievende kwaadaardigheden van Hakkie aan de dag. Deze op avontuur beluste jongeman speelde va-banque, waarvan verschillende goede Nederlanders, Telegraafredacteuren als een Goedemans en Fraenckel het slachtoffer zijn geworden. Meer en meer wilde Holdert Jr. langs de weg der geleidelijkheid De Telegraaf in nationaal-socialistische richting sturen. Hij stelde N.S.B.-redacteuren aan zoals een Bak, Shuller tot Peursum, Jan de Haas, Sassen enz. en zette het beruchte bedrijfsappèl, waarbij o.a. Woudenberg tegenwoordig was, op poten. Zijn ware mentaliteit legde hij echter aan de dag met zijn brieven aan de S.D. over het ontslag van Fraenckel, over illegale lectuur, over de methoden om redacteuren weg te werken en het inhouden van steun aan Joodse redacteuren. Holdert Jr. is, aldus get.-deskundige, o.m. ten laste gelegd de totale inhoud van De Telegraaf en de Crt. Het Nieuws v.d. Dag en de aansprakelijkheid van de vuilspuitlectuur, die van de persen van Elsevier kwam gerold. Spreker betreurde, dat het Persbesluit geen langere uitsluiting dan 20 jaar kent, anders zou hij die zeker adviseren. Thans vroeg de heer Govers 20 jaar pers- en 10 jaar bedrijfsuitsluiting. In de Telegraaf van 17 Sept ’40 had spreker een motto gelezen van Benjamin Franklin: „Zij die de vrijheid kunnen opgeven om een weinig tijdelijke bestaanszekerheid te krijgen verdienen noch de vrijheid noch de zekerheid.” Deze wijsheid is hier wel zeer van toepassing.

Henri Holdert voor het Bijzonder Gerechtshof Ex-directeur van „De Telegraaf” erkent hem ten laste gelegde feiten Henri Holdert, 42 jaar oud, zoon van de eigenaar van „De Telegraaf” en van 1942 tot de bevrijding directeur van dit dagblad, staat vandaag terecht voor het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam. Hem is o.m. ten laste gelegd dat hij lid is geweest van de S.S. en dat hij „De Telegraaf” dienstbaar heeft gemaakt aan de verbreiding van nationaal-socialistische beginselen en doeleinden. De verdachte bekent de feiten. En als eerste getuige roept de president, mr. A. R u y s, de heer G. J. v a n d e L i n d e op, voorheen administrateur, thans directeur van „De Telegraaf”. De verhouding tussen beiden was voor de oorlog al niet te best, omdat de heer Van de Linde op verzoek van de heer F. H. J. Holdert – verdachte’s oom - de jonge Henri een beetje onder toezicht hield. Politiek waren er grotere verschillen. De jonge Holdert trad in 1941 toe tot de S.S., maakte de veldtocht op de Balkan mee, raakte ernstig gewond en werd in een ziekenhuis opgenomen. Enkele personeelsleden van „De Telegraaf” stuurden hem toen bloemen, hetgeen de getuige afkeurde. „Zoiets doet men niet tegenover een landverrader”, zei hij. Henri Holdert had hem dit later verweten. De getuige werd enkele maanden later bij de S.D. ontboden en ondervraagd naar deze uitlating. Vijftien maanden Amstelveenseweg en Vught was het gevolg… De verdachte geeft enigszins aarzelend toe, dat hij de getuige heeft aangebracht. „Maar ik had er geen idee van, dat hij daarvoor zou worden opgepakt!” voegt hij er snel aan toe, „mijn bedoeling was de heer Van de Linde een berisping te laten geven door de Duitsers.” Pres.: „Een fatsoenlijk man doet zoiets niet.” Holdert geeft nog een ander verhaal over dit detail. Een Joodse winkelier in de Kalverstraat had goederen verstopt in ’t gebouw van „De Telegraaf”. Dat wist de getuige en dat wist verdachte ook. „We konden daar last mee krijgen,” zegt hij, „en dit heb ik aangebracht. In die brief heb ik gezegd, dat Van de Linde er van af wist.” „Maar waarom hij dan die oude kwestie ook weer heeft opgerakeld?” Een duidelijk antwoord geeft de verdachte niet. „Telegraaf” en N.S.B. Daarna komt aan de orde de verhouding tussen „De Telegraaf” en de N.S.B. Daarom wordt als getuige gehoord de ex-secretaris-generaal van de N.S.B., ir. C. J. Huygen. Via de verdachte kwam de getuige in contact met de heer H. M. C. Holdert en tot diens dood bleef die relatie bestaan. Henri ging bij de S.S., maar mede op aandringen van Huygen keerde hij terug om de leiding van „De Telegraaf” op zich te nemen. „De bedoeling was, dat hij in het bedrijf zou komen om een tegenwicht te hebben tegenover de Duitsers, bij wie „De Telegraaf” als anti-Duits bekend stond,” zegt de getuige. „Maar toch ook om de krant in nat.-socialistische richting te leiden?” „Neen. Dat is niet waar.” „Mussert had die bedoeling toch wel?” „Ik kan dat categorisch ontkennen.” „En Mussert heeft het zelf toegegeven!” „U begrijpt het niet. De Telegraaf zou een oppositieblad worden!” „Dat is onzin! In een dictatoriaal geregeerd land een oppositieblad? Een erg kinderlijk idee.” „Ons beginsel was geen dictatuur.” „Hm Mooie theorieën.” „Maar zo wás het toch. Mussert wou voorkomen, wat er in Duitsland was gebeurd.” De ex-secretaris-generaal van de N.S.B., H., probeert het Hof er van te overtuigen, dat „De Telegraaf” anti- Duits was. Maar de advocaat-fiscaal mr. A. H. v. d. Veen, valt hem in de rede: „Och, in 1935 stond De Telegraaf bij het Reichspropaganda-ministerium al als „deutsch-freundlich” bekend.” Het was de bedoeling, dat Huygen de jonge Holdert ook een beetje in het oog moest houden. „Een veulen op hoge poten” noemt hij hem. „Maar ondanks dat toezicht werd toch maar de N.S.B.-er De Haas als politiek redacteur benoemd!” Huygen deelt mede, dat z.i. de verdachte zich nooit met de inhoud van de krant heeft bemoeid. Maar de president wijst de getuige er op, dat Henri Holdert toch meermalen heeft getracht N.S.B.-redacteuren te benoemen. Dan komt voor de heer C. J. Fraenkel, oud-hoofdredacteur van „De Telegraaf”. Hij betoogt, dat de verdachte zich niet met de redactie bemoeide. Pres.: „En de verdachte kwam toch met nationaal-socialistische richtlijnen voor de redactie?” De heer Fraenkel doet een lang verhaal en probeert het Hof duidelijk te maken, dat die richtlijnen van Max Blokzijl kwamen. „Hakkie was geen slecht mens,” zegt hij, „alleen een slecht politicus.” Pres.: „Geen slecht mens;.... hij laat zijn administrateur door de S.D. opsluiten.” „Een dualistisch karakter,” zegt de getuige. Maar de advocaat-fiscaal, mr. Van der Veen, heeft daar een andere kijk op. De „Arbeitseinsatz” komt ter sprake. Hakkie ondertekende mede een brief van de redactie, waarin verzocht werd geen journalisten uit te zenden. Maar nauwelijks was de brief de deur uit of hij belde het Arbeidsbureau op om te zeggen, dat die brief als ongeschreven moest worden beschouwd. „Zo kreeg het personeel de indruk, dat de directeur achter hen stond,” zegt mr. Van der Veen, „maar achter hun rug om trok hij die mooie brief in. Dat is geen bewijs van een zwak karakter. Dat is vals. En huichelachtig.” De verdachte, hierover scherp ondervraagd, probeert zich te verontschuldigen, maar zijn argumenten klinken het Hof weinig overtuigend in de oren. „De redactie dacht altijd alleen aan zich zelf. Die dacht er nooit aan, dat er ook nog technisch personeel was en ik moest zestien mensen aanwijzen,” zegt hij. Het verhoor der getuigen à charge is daarmee afgelopen. Mr. Ruys ondervraagt de verdachte nu nog op enkele punten. Het blijkt, dat Holdert al in begin 1933 lid van de N.S.B, is geworden. Hij meldde zich onmiddellijk na de eerste oproep van Mussert voor de „Waffen-S.S.” Begin ’41 vertrok hij naar Duitsland. Op verzoek van zijn vader keerde hij naar Amsterdam terug en werd midden ’42 directeur van „De Telegraaf”. Op de vraag of hij niet de bedoeling had de krant in nat.-socialistische richting te leiden, antwoordde de verdachte: „Ja, ik stond in een moeilijke positie. Ik moest doen wat de Duitsers wilden, wat mijn vader wilde en....” Proc.-fiscaal: „En wat u zelf wilde.” Met brieven toont de president de verdachte aan, dat hij wel degelijk de krant in nat.-socialistische richting wilde drijven. „Tja,” zet hij ten slotte, „daarvoor was ik N.S.B.-er.” Maar een plotselinge ommezwaai mocht het niet worden. Dat wilde Mussert ook niet. Het moest langs lijnen van geleidelijkheid gaan. Ook de poging van Holdert om mr. G. J. van Heuven Goedhart als redacteur van het (illegale) „Parool” te verraden - hij schreef in een brief aan de S.D. dat hij diens handschrift meende te herkennen - komt nog ter sprake. „We leefden op de redactie in de veronderstelling, dat de heer Van Heuven Goedhart zich buitenslands bevond,” verontschuldigt hij zich.... Ten slotte nog de vraag of de verdachte anti-semiet was? „Jawel.” Daarna wordt de zitting geschorst tot twee uur.

Ja, daar „leed” Willem wel aan. Gelukkig maar. Maar aan de andere kant, ook fantasten spreken wel eens de waarheid en zaken die echt te gek zijn om waar gebeurd te zijn, zijn dat soms toch. Zo beschreef (verzon?) Willem het verhaal over de psychiater die zijn huis verhuurde.
Ooit vond ik het wel interessant om dit soort verhalen uit te zoeken.
Zo heb ik samen met twee andere Evers-fanaten, te weten Bart-Jeroen Hemstra en Lex Verhoeven, het verhaal van Sjoerd van Hasselt uitgezocht en zelfs heb ik hem eens aan de kletsbel gehad. Ik heb er ook nog een HC met ex libris plus handtekening (ghe ghe) aan overgehouden en ging ik ooit, in het pre-internettijdperk, een dagje uit met zusje MJ, R.I.P., om uit te zoeken waar Willem nou precies was geboren en had gewoond. Die laatste onderneming was wel gezellig, maar verder niet zo’n succes. We hebben meer rondgereden en op terrasjes gezeten dan succes gehad, omdat bleek dat ze zelfs haar eigen geboortehuis niet eens meer kon aanwijzen. („Joehoe! Dag lieve meneer de postbode! Wij zoeken een huis, maar het nummer weet ik niet. Van den Hout heeft daar gewoond! Weet u dat?”)
Maar we vonden toch wel het huis aan de Graafseweg waar we in de tuin nog een foto hebben gemaakt. Nou ja in de tuin. Bij de buren dus. Want daar woonden leuke mensen en die andere op nr. 261 waren allemaal ouwe zeurpieten. Aldus MJ, die dat in 3 sec. al had gezien omdat er iemand in de voortuin liep die ze maar niks vond en ze dus (?) per se bij de buren wilde aanbellen. MJ dus, die, toen ik bij haar aanbelde met de mededeling dat de Lincoln Zephyr klaarstond, als eerste de vraag stelde hoe oud ik dacht dat zij was. Ja, ’t was een apart mens. Soit.
Zo intrigeerde het onderwatergezettekeukenverhaal van de psychiater in Wassenaar me altijd mateloos. Was Willem ooit op het idee gekomen van de kelder in San Francisco door deze stunt? Ik zocht uit waar toen de Ursula-kliniek nog stond (inmiddels afgebroken) waar de zielenknijper geneesheer-directeur van was. Ik vond de inrichting, vond via via het adres van de shrink in kwestie (dat zoeken was nog een hele toer in het pre-internet-tijdperk) en belde hem op.
„Goedemorgen mijnheer. Sorry dat ik u even stoor. Mijn naam is Frank Engelen en ik …”
„Wie? Ken ik niet. Wat moet je?”
„Ja, ik heb een ietwat vreemde vraag. Kent u …”
„Ha! Denk jij dat ik nog nooit een vreemde vraag heb gehoord? Ik hoor godverdomme mijn hele leven niet anders. Wat moet je?”
„Het geval is zo. Ging u wel eens naar Amerika en had u dan uw huis …”
„Amerika? He, wat? O ja hoor. Congressen en zo. Hoezo?” „Had u dan wel eens uw huis uitgeleend aan ene zekere Reinier Ranselaar, een notariszoontje met een bloedziekte?”
„Wie? Nee nooit. Ja er zaten wel mensen in ons huis ja. Als we weg waren ook wel. Waarom niet? Dat interesseert me geen moer. Er zaten vaker mensen in mijn huis als ikzelf. Wat wilt u?”
„Nou, kent u Willem van den Hout, alias Willy van der Heide, alias Sylvia Sillevis, alias …”
„Zo te horen is het een patiënt van me geweest. Maar daar doe ik geen uitspraken over.”
„Nee, het was geen patiënt. Tenminste niet van u. Tenminste, dat denk ik niet, hoewel er best aanleiding …”
„Nou, wat wilt u nou?” „Is uw huis wel eens onder water gezet toen u weg was en uw huis had uitgeleend en met name de keuken? Of heeft u wel eens surrealistische tekeningen op uw behang aangetroffen?”
„Hè? Ben je helemaal, zeg. Nee nooit, hoor. Het huis was altijd netter dan voor ik wegging. Nee, nooit klachten gehad, hoor. Huis onder water. Nou, ik heb wel gekkere dingen meegemaakt. Maar nee, ons huis was altijd keurig netjes als ik terugkwam. Maar echt interesseren doet het me niet. En dit hele gesprek ook niet. Goedemiddag!”
En we belden af. Hiphop dacht ik nog.
Later hebben we nog bronnenonderzoek gedaan in de UK, Zwitserland, diverse plekken in Nederland, Hawaï, US of A, en Trinidad en Tobago. Met meer (of minder) succes. Maar daarover misschien een andere keer.
Ooit heb ik MJ gevraagd naar het feest, want die was erbij. Maar nee. „Puur fantasie,” zei ze, „ik heb nog nooit van dit verhaal gehoord. En ik was er in ieder geval zeker niet bij, dus. Ja, Reinier kende ik wel ja. Die heeft mij ontmaagd. Maar ja, een wit droog wijntje graag, hoor. Bestel jij even?”
Ze was (toen in ieder geval) minder een inneemster van haar broertjes schrijfgebeuren dan van witte droge wijn blijkbaar.

Voorbeeld van een Rorschach-test; volgens Willem zou des psychiaters muur er ongeveer zo
hebben uitgezien, waarbij de diverse kleuren met diverse soorten drank waren aangebracht.