Een mogelijk verband tussen Wilhelmus Henricus Maria van den Hout, 3 juni 1915 – 24 februari 1985 (alias Willy van der Heide, Willem Waterman enz. enz.), en Friedrich Weinreb, 18 november 1910 – 19 oktober 1988, heeft mij, sinds ik las over mogelijke illegale dollartransacties die bedacht zouden zijn tijdens en na hun gezamenlijke detentie, sterk geïntrigeerd.
Om enige orde te scheppen in zijn vele pseudoniemen zal ik „onze Willem” hierna steeds simpelweg „Willem” noemen.

In de zogeheten „Kleppemap (III)” uit 1995 verscheen een aantal van de hieronder genoemde artikelen.
Verderop komt Weinreb aan de orde, bronnen worden daar genoemd.
Niet iedereen heeft de „Kleppemap (III)”, hierna een aantal opgenomen artikelen.

Willem als: Schrijver, journalist, hoorspelauteur, tekstschrijver, redacteur, dichter, recensent, feuilletonschrijver én -schrijfster en vertaler
Onder de naam Willy van der Heide alsmede een hele rij andere pseudoniemen verscheen een uitgebreid oeuvre.

Willem: „Ik zie het schrijven van de Bob Evers-boeken zuiver als een vak-trick. Hemingway zei eens: „All foreign countries look exactly like the movies.” Daar had-ie gelijk in. Als je van nature een beetje fantasie hebt, je leest veel en je ziet een kleurenfilm over de Bahama’s, dan hoef ik niet meer naar de Bahama’s om nog wat couleur locale op te doen. Dat is lariekoek. Ik blijf gewoon thuis en schrijf dat boek. En dan krijg ik brieven: meneer, hoe hebt u die sfeer zo zuiver weten te treffen? Hahaha!”
(Haagse Post, 11-11-1978)

Willem als: Agent in the field, dubbelagent Willem: „Mijn baas hier in Den Haag heeft altijd volgehouden: ‘Dit is onze agent, wat hij gedaan heeft, heeft hij in onze opdracht gedaan.’ Maar mijn baas kreeg in die dagen ruzie met zijn baas in Amsterdam, de landelijke chef Mickey Schoenmaker. Er was een paar ton zoek. Den Haag beschuldigde Amsterdam, dat ze het naar de hoeren hadden gebracht, en Amsterdam zei tegen Den Haag: nee, die paar ton hebben jullie erdoor gedraaid. En door die hooglopende ruzie wilde Schoenmaker de verklaringen, die mijn baas over mij gaf niet bevestigen, hij beweerde dat hij nooit van me had gehoord. Hahaha!
Mijn baas, zegt Waterman, was in de oorlog ondergedoken in de Van Speykstraat. In 1948 kwam hij op een tramhalte de vent tegen bij wie hij in huis had gezeten. Die vent was naar Indië geweest en teruggestuurd met een kogel in zijn poot. ‘Wist je, dat er nog een kistje met papieren van jou bij mij op zolder staat?’ vroeg-ie m’n baas. ‘Jezus Christus! Roept ie, dat was ik helemaal vergeten!’ Ze nemen een taxi naar de Van Speykstraat, maken het kistje open en vinden bovenin de eigenhandig geschreven spionage-opdracht van de landelijke chef Schoenmaker aan mij. De volgende dag werd ik vrijgelaten. Daar moet je niet kwaad over worden. It’s all in the game. Hahaha. Ik heb zelden zo vreselijk gelachen als die jaren in de lik. Kijk in dit vak, dit dubbelspel, moet je niet bang zijn…”
(Haagse Post, 11-11-1978)

De kop van een krantenartikel in De Telegraaf uit 1997 luidt:
„Prins bij verzetsheld”; het gaat in dat artikel om een bezoek van prins Bernhard aan verzetsheld Willem Schoemaker, noemnaam in de oorlog „Miki”, dus Miki Schoemaker (anders gespeld dan in bovenstaand krantenartikel in de Haagse Post). Ongetwijfeld wordt hiermee dezelfde persoon aangeduid, die, volgens het Telegraaf-artikel, reeds op 24-jarige leeftijd hoofd was van de Geheime Dienst Nederland (GDN). (De Telegraaf, 29-11-1997)

Naschrift:
Dit is dus dezelfde persoon die Willem noemt als de landelijke chef GDN. Daarmee is nog niet gezegd dat Willems zelfbenoemde rol als dubbelagent bevestigd is, want na de oorlog zal de naam Miki Schoemaker wel algemeen bekend zijn geworden.

Willem als: Activist in de jaren zestig
Krantenbericht: „De Hagenaar W.H.M. van den H. (51) vernielde vannacht vier ruiten van de ambtswoning van burgemeester mr. G. van Hall ¹ aan de Herengracht, omdat hij – naar hij tegenover de politie beweerde – verontwaardigd was over het ontslag van hoofdcommissaris H.J. van der Molen.
Van den H. had gedronken toen hij werd gearresteerd. De recherche van het bureau Singel heeft proces-verbaal wegens vernieling opgemaakt.” (Nieuws van de Dag, 30-6-1966)

Naschrift:
Het boterde al langer niet meer tussen Van Hall en Van der Molen; daar kwam nog bij dat zij het oneens waren over het politieoptreden rond het huwelijk van prinses Beatrix en het optreden bij de rellen met de provo’s na het huwelijk. Dit draaide uit op het ontslag van Van der Molen, waartegen onze „Don Quichot” protesteerde.

Commentaar van Willem op het ingooien van de ruiten: „Ik wilde ook mijn steentje bijdragen.”

Willem als: Hoge pontriarch van de Machineese wereldkerk Met pretoogjes pocht de nieuwbakken kerkleider dat dit de religie is waarop de hele wereld wacht. Als dit eenmaal gaat rollen walst Mani heel Nederland plat, schatert de geestelijke in vrijetijdskleding. Een goede grap of bittere ernst? Beide wordt al gauw duidelijk. Want achter de hoge pontriarch gaat Willem W. Waterman schuil.
De Willem W. Waterman-kenner voelt inmiddels wel aan dat er meer dan een goeie grap achter steekt, en Waterman doet er niet moeilijk over. Hij heeft ontdekt hoe je als burger gebruik van kerkelijke privileges kunt maken. Namelijk om te profiteren van de belastingvoordelen die kerkgenootschappen genieten.
(Nieuwe Revu, 14-12-1979)

Willem als: Seksuoloog en preadviseur voor psychiatrie

Het bovenstaande stond op een zwart marmeren plaat naast zijn huisdeur aan de Hugo de Grootstraat nr. 26 te ’s-Gravenhage.
In het verlengde hiervan is hij ook Dr. P.G. van der Woude voor het Vlaamse pornoblad Cash en schrijft hij regelmatig artikelen voor de seksbladen Candy en Chick.
(Panorama, 26-9-1975)
In „De roof van de Sabijnse Maagden” is knappe erotische rijmelarij verluchtigd met expliciete etsen van Flip van der Burgt.

De verzamelwoede van Willem voor reeksen vrouwen was buiten alle proporties. In een dronken bui vertelde hij mij (Ab Pruis) eens in het bezit te zijn van een collectie vrouwelijk schaamhaar. Ik geloofde het niet en heb ook nooit iets gezien van deze collectie.
Ze zou in een kleine vitrine zijn en ieder plukje zou zijn voorzien van een klein strikje.
(Uit het boek „Het Stinkdier” van Ab Pruis)

Willem als: Lid en propagandaleider van het Nationaal Front Willem: „Ik ben in januari 1941 aangesteld tot propagandaleider van Arnold Meijer’s Nationaal Front. Ik heb in augustus zowel mijn lidmaatschap van die beweging als uiteraard daarmede mijn propagandafunctie neergelegd, hoofdzakelijk omdat ik bevel kreeg tot het voeren van een propagandacampagne tot het oprichten van een anti-bolsjewistisch legioen.”
(Publicatie als W.H.M. van den Hout: „Arnold Meijer strijdt om Nederland”, Den Haag: De Veste 1941)

Willem als: Intrigant in het blad De GIL en de Radio GIL Club
De GIL was een pseudo-illegaal blad, onder Duitse supervisie, dat door Willem vanaf het vierde nummer grotendeels werd volgeschreven. Met een ten opzichte van de Duitsers wisselende pro- en contrahouding, maar vooral met stekeligheden ten opzichte van de NSB en grappen over haar leider Mussert ² die met een oudere tante was getrouwd (trouwfoto hiernaast van Anton Mussert en zijn tante/vrouw, Maria Witlam).
De GIL schiep verwarring over haar status als blad, met als voorbeeld een kop over de hele pagina: „Grote Duitse verliezen in het Oosten” en „NSB-gespuis zal worden opgehangen” en verwarring was precies de bedoeling.
De ogenschijnlijk anti-Duitse houding was om de lezers op een dwaalspoor te brengen en de schijn van een illegaal blad op te houden. Er werd een postadres gegeven, Postbus 278 in Den Haag. Daar kwam serieuze post binnen van lezers die open en bloot voor hun vaderlandslievende mening uitkwamen, maar ook post van lezers die alles serieus opnamen en niet in de gaten hadden niet met een illegaal blad te doen te hebben.
Honend haalde De GIL uit naar al die NSB’ers die vanaf 5 september 1944, „Dolle Dinsdag” (allitererende term van Willem, die tot op de dag van vandaag wordt gebruikt), het land uit vluchtten.

Ondanks de ambivalente houding van De GIL beroept Waterman zich er op in opdracht van de Engelse geheime dienst te hebben gehandeld. Zijn contactman in dezen zou de heer Cageling zijn geweest. Cageling was ex-hoofdredacteur van de NSB-krant Nationaal Dagblad en werd aangetrokken als medewerker van De GIL.
(maandblad Ratio, aug/sept 1965)

Na de beëindiging van het blad De GIL nam Willem Waterman de draad van zijn kolderieke journalistiek weer op in de Radio GIL Club. Hij draaide jazzplaten, grapte over negermuziek, maar bleef tussen de regels door nazipropaganda spuien. Na de Slag om Arnhem werkte hij mee aan de zender „Mary of Arnhem”, waarvan de uitzendingen de bedoeling hadden verwarring te stichten in het geallieerde kamp.
(Panorama, 26-9-1975)

Willem als: Kroegtijger
Na zijn vermeend overlijden bij een verkeersongeluk ontving de redactie van het ANP twee telefoontjes van twee bezorgde mensen;
1. De directie van restaurant „’t Goude Hooft”, en
2. De eigenaar van de (3e rangs) nachtclub „Slawa” in de Lange Houtstraat.
Beiden vragen of ’t echt waar is, want W. heeft bij deze etablissementen nog een aanzienlijke schuld.
(bericht ANP, 20-5-1962)

„Naarmate de aangedragen hoeveelheid jenevers steeg, werd de kapitein (Willem) luidruchtiger en zijn gezang valser. Daarbij kwam dat de aanspreekbaarheid van de kapitein inmiddels tot een kritiek stadium was gevorderd. Zijn fysieke coördinatie verliep nogal chaotisch en bij het brullen van een van zijn liederen sloeg hij een glas bier van een van de bezoekers van de tap. Hè, toe nou Willem, werd er geroepen. Kort daarop verliet Willem het pand, ondersteund door twee menselijke krukken. Hij komt hier wel vaker, zei de barkeeper, op een van zijn dagelijkse caférondes.” (Vrij Nederland, 16-8-1975)

Willem: „Dan ga je een dag of twee aan de rol. Dan is je hoofd weer fris. Dat verklaart ook misschien de vreemde reputatie die ik heb. Ze zien me alleen maar lazarus in de kroeg. Maar geen hond ziet me als ik hier braaf zit te werken.”
(Haagse Post, 11-11-1978)

Willem Waterman, kleurrijke zonderling, gespecialiseerd in burengerucht op alcoholbasis.
(NRC Handelsblad, 6-8-1988, Martin van Amerongen, „Een alcoholische brulaap”)

Processen en veroordeling
Na de oorlog is Willem in hoger beroep veroordeeld door de Raad van Beroep voor de Perszuivering tot 10 jaar ontzegging van journalistiek werk.

Onder de door de autoriteiten ingestelde Bijzondere Rechtspleging zat Willem ruim drie jaar in voorarrest, maar tot een uitspraak door het Bijzonder Rechtscollege is het niet gekomen. Na drie jaar detentie werd Willem in vrijheid gesteld omdat, volgens een aantekening in zijn strafdossier, de detentie lang genoeg had geduurd.
(Raadplegen Strafdossier Nationaal Archief)

Willem en Friedrich samen in de gevangenis
Ik heb gezocht naar artikelen waar de aanwezigheid van Willem en Weinreb in één en dezelfde gevangenis wordt genoemd en waar aanwijzingen gevonden konden worden over (illegale) dollartransacties.

Interview Peter Gerritse met Willem:
In 1947 terwijl hij vergeefs op zijn berechting wachtte, ontmoette Willem Waterman in de Scheveningse strafgevangenis de legendarische dr. F. Weinreb, de superintelligente joodse econoom-filosoof. Een heel sterk gerucht wilde ik in elk geval graag bij Willem Waterman verifiëren, namelijk dat hij in de strafgevangenis samen met Weinreb heeft gewerkt aan financiële transacties met geblokkeerde dollars.
(Peter Gerritse, in Panorama van 26-9-1975)
WWW: „Kerels zoals ik werden betaald om na de oorlog hun bek dicht te houden en niet om te smoezen... Dus ik noem geen namen. Dat van die geblokkeerde dollars is waar. In de gevangenis zat een meneer Huppeldepup. Die kreeg enkele mensen van het Beheersinstituut op bezoek. Zo, meneer Huppeldepup, zeiden ze, we hebben ontdekt dat u nog een kwart miljoen dollars op de bank hebt staan in Amerika. Daar is intussen een jaar of zeven rente op bijgeschreven. Dus, wilt u dit formulier even tekenen, zodat dat bedrag op de deviezenrekening van de Nederlandse Bank kan worden overgeboekt? Nou, daar voelde meneer Huppeldepup natuurlijk niets voor. Ik kreeg een idee. Amerikaanse banken hebben een gloeiende pest aan staatsinmenging.
Ik schreef dus een brief, voorzien van de bekende Amerikaanse standaardkreten. Ik deelde mee dat de bezitter van bankrekeningnr. zoveel, tijdelijk in arrest zat, maar dat hij nu geprest werd om dit bezit over te dragen aan de Staat der Nederlanden, afdeling Vijandelijk Vermogen. Ik schreef dat dit een duidelijk geval van State Blackmail was en dat ze meneer Huppeldepup waarschijnlijk zo sterk onder druk zouden zetten dat-ie op den duur de machtiging wel zou tekenen. Maar, schreef ik, dat zou hij dan doen met een handtekening die afweek van het origineel. Zodat hen verzocht werd de machtiging met deze handtekening terzijde te leggen. Onmiddellijk kwam er een brief terug dat ze op geen enkele manier aan State Blackmail zouden meewerken. Mijnheer Huppeldepup plaatste toen die rare handtekening onder de machtiging, maar inmiddels hadden wij het gehele bedrag met zijn echte handtekening op een Zwitserse bank overgeboekt. We beschikten toen over zo’n anderhalf miljoen gulden aan zwart geld. Waarschijnlijk heeft Weinreb toen gedacht: Die Waterman dat is een bruikbaar mannetje.
(Peter Gerritse, in Panorama van 26-9-1975, hier te raadplegen)

„Uitgebreid vertelde Willem over zijn lesbiese inlichtingennet en van de avonturen in het interneringskamp fort Blauwkapel te Utrecht, (dan wel de cellenbarakken in Scheveningen) waar hij samen met Freek Weinreb enige tijd verbleef.”
„In 1970 publiceerde Willem in een krantje, Weekend Express van uitgeverij Kerco in Ridderkerk een aantal verhalen. Daarin reisde Willem naar Zwitserland in opdracht van Weinreb, om daar een paar mensen bang te maken met allerlei in het verhaal onduidelijk vermelde feiten. Echte onthullingen bleven uit, het was net of iemand te weinig durf had om alles te vertellen. De naam van Weinreb werd min of meer in discrediet gebracht, zonder werkelijke gegevens te vermelden. De pretentie van de verhalen was Weinreb aan de kaak te stellen als een groot deviezen-manipulator. Willem is altijd erg sterk geweest in de kunst van het insinueren.”
(Enkele passages uit het boek „Het Stinkdier” van Ab Pruis)

Noot 1: volgens het boek met de titel: „Het Stinkdier” van Ab Pruis waren Freek Weinreb en Willem Waterman niet samen in detentie in Scheveningen (zoals vermeld in het artikel van Peter Gerritse in Panorama van 26-9-1975), maar wel in fort Blauwkapel te Utrecht.

Noot 2: volgens Willem was hij eerst geïnterneerd aan de Levantkade in Amsterdam, daarna in Fort Blauwkapel te Utrecht en ten slotte in de Cellenbarakken te Scheveningen.
(Haagse Post, 11-11-1978).

In het boek van Weinreb „De gevangenis”, dat hij schreef tijdens zijn detentie, komen geen verwijzingen voor naar dollartransacties, dat zou natuurlijk ook niet erg slim zijn geweest. Wel wordt in dat boek de gezamenlijke detentie met een medegevangene genoemd. (Zo goed als zeker gaat het om „onze” Willem, Red.).
Citaat: „Een Nederlander die eveneens in voorlopige hechtenis had gezeten en die weliswaar met de nazi’s had gesympathiseerd maar niets had ‘gedaan’, werd, omdat hij geen ‘geval’ was, ontslagen na drie jaar ‘onderzoek’ (dat natuurlijk nooit had plaatsgevonden).”

Bij mijn zoektocht naar de dollartransacties van Weinreb en Willem kwam ik steeds meer de figuur Friedrich Weinreb tegen, dit bleek een man te zijn wiens „activiteiten” tijdens de oorlog zijn weerga niet gekend hebben. Was hij te goeder trouw of een door de omstandigheden verworden verrader, wellusteling, intrigant enz.?
Volgens velen was het een figuur met een niet voor te stellen gewiekste doortraptheid, waarbij m.i. de meest spannende films verbleken. Niettemin werd in 1986 een film gemaakt die met een aantal facetten gebaseerd was op de Weinreb-affaire met de titel: „In de schaduw van de overwinning”.
Kortom op zijn zachtst gezegd een buitengewoon controversieel mens, die Weinreb.
Mede daarom wil ik de verzamelde informatie over Weinreb niet aan de lezers van deze Bob Evers Nieuwsbrief onthouden. Wellicht zijn er lezers die zich al veel eerder en meer hebben verdiept in de figuur Weinreb, en kunnen en willen zij aanvullende info delen. In dat geval: reacties graag per e-mail naar de hoofdredactie van de nieuwsbrief sturen.

Om te beginnen een uitstekende samenvatting over de Weinreb-affaire en de verschillende opponenten zoals Hermans, Rubinstein en Nuis, door historicus Wim Berkelaar.

W.F. Hermans en de Weinreb-affaire
Altijd gelijk maar eeuwig verongelijkt
Door: Wim Berkelaar
Willem Frederik Hermans (foto hiernaast) is dood. Zijn opmerkelijke persoon en oeuvre kregen in de media ruime aandacht, waarbij vooral zijn optreden als ‘meester-polemist’ werd gememoreerd. Teneur van de reacties: Hermans had altijd gelijk.

Steevast werd daarbij verwezen naar de zogenoemde Weinreb-affaire. Maar wie weet nog waar die over ging — en vooral: waar het Hermans om ging? Reconstructie van een eenmansguerrilla tegen links Nederland.

Fryderyk (roepnaam: Freek) Weinreb zou allang tot het leger der naamlozen hebben behoord als de Amsterdamse historicus Jacques Presser er niet was geweest. In 1965 verscheen na jarenlange studie en emotionele inzinkingen zijn monumentale tweedelige studie „Ondergang. De vervolging en verdelging van het Nederlandse jodendom, 1940-1945”: een meeslepend werk, waarin gaandeweg duidelijk wordt dat Presser het tragische lot van het Nederlandse jodendom tijdens de oorlog niet slechts boekstaaft, maar ook verwerkt. In verschillende passages in het boek spreekt niet zozeer ‘de historicus’ Presser als wel de mens. Een van die passages betreft Weinreb. Het leven van deze figuur is een treffende illustratie van het gezegde dat sommige werkelijkheid iedere fantasie overtreft. Weinreb, geboren in 1910 te Lemberg (Oostenrijk-Hongarije), kwam in 1916 met zijn ouders naar Nederland, waar het gezin zich in Scheveningen vestigde. Hij studeerde economie aan de Nederlandse Handelshogeschool in Rotterdam en deed in 1938 doctoraalexamen. Tot 1940 verzorgde Weinreb een rubriek in Economisch-Statistische Berichten en werkte hij aan een dissertatie over de ontwikkeling van het bouwbedrijf in Nederland. Een promotie en een glanzende carrière als econoom leken in het verschiet te liggen.
De Duitse inval veranderde het leven van Weinreb drastisch. Anders dan veel joodse lotgenoten onderging de man uit Lemberg het aanvankelijk psychische en al snel fysieke geweld van de nazi’s niet noodgedwongen passief, maar speelde hij van meet af aan een actieve, uiterst ingewikkelde rol. Tussen 1941 en 1944 voerde hij een toneelspel op, waarmee hij niet alleen joodse lotgenoten en de bezetter een tijdlang wist te misleiden, maar twintig jaar na de oorlog ook zijn verdedigers.

Aanzien
Weinreb begon zijn later zo omstreden activiteiten naar eigen zeggen omstreeks februari 1942. In die tijd genoot hij als academicus enig aanzien bij de joodse gemeenschap in Scheveningen. Het was echter geen ‘aanzien op afstand’. Al voor de oorlog had Weinreb zich ontwikkeld tot een vertrouwenwekkende figuur die men om raad kon vragen. Tijdens de oorlog bleef hij zijn rol van adviseur spelen – ditmaal om joden te vrijwaren van de dreigende deportatie. Naar eigen zeggen had Weinreb begin 1942 vernomen dat joden de werkkampen konden ontlopen door zich te laten plaatsen op een zogenaamde emigratie-lijst. Hij zou een bedreigde inwoner van Scheveningen hebben geholpen door een schriftelijke verklaring op te stellen waarmee deze uit handen van de Duitse instanties kon blijven. Toen Weinreb merkte succes te hebben, zou hij een eigen lijst hebben opgesteld. Doel daarvan was deportatie van joden te voorkomen. De lijst zou zijn voorgelegd aan de bezetter en daarna goedgekeurd.
Later onderzoek van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie wees uit dat de toedracht een heel andere was. Weinreb was al in 1941 met een eigen lijst gekomen en spiegelde de joden voor naar Zuid-Frankrijk te kunnen vertrekken – tegen betaling van honderd gulden per volwassene. Maar het belangrijkste verschil met zijn eigen verhaal: Weinreb had helemaal geen contact met de Duitsers gehad; zijn ‘lijst’ was van a tot z verzonnen.
In de loop van 1942 nam de jodenvervolging ernstiger vormen aan. Onder joden uit Scheveningen en omgeving groeide de hoop dat de Weinreb-lijst hen kon behoeden voor deportatie en gedwongen tewerkstelling. In plaats van terughoudendheid te betrachten, kwam Weinreb met steeds grotere beloften. De oorspronkelijk dertig personen die naar Zuid-Frankrijk mochten vertrekken, waren dertig families geworden. Dit zou Weinreb zelf hebben vernomen van luitenant-generaal Von Schumann. Als bewijs van zijn goede contacten met deze hooggeplaatste Wehrmachtofficier toonde Weinreb een vervalst document waarin de toestemming voor vertrek stond aangegeven. Was getekend: Von Schumann. Dat deze figuur was ontsproten aan de dikke duim van Weinreb, had niemand door. Daarvoor was de vervalsing te geraffineerd. Het was voor joden trouwens praktisch onmogelijk het document te controleren: het zou een gang naar het hol van de leeuw (de gevreesde Sicherheitsdienst) hebben betekend. De gedachte aan controle was de betrokkenen om nog een andere reden vreemd. Wie zou zo’n vervalsing immers bedenken? De gedachte alleen al zou op ongepast wantrouwen hebben gewezen.

Doktertje spelen
Weinreb vormde een team van medewerkers om zich heen dat de formaliteiten voor de komende ‘reis’ naar Zuid-Frankrijk moest regelen: de betrokkenen moesten pasfoto’s inleveren, formulieren invullen en medisch worden gekeurd. De keuringen werden in veel gevallen door Weinreb zelf verricht. Hij wendde voor medisch bevoegd te zijn en vond zo een vrijbrief om ‘doktertje’ te spelen. Het draaide erop uit dat hij, zoals Loe de Jong het in deel zeven van „Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog” omschreef, vrouwen ‘vaginaal toucheerde’. Wie ‘goedgekeurd’ was, werd op de lijst geplaatst en kon wachten op ‘vertrek’. Op 11 september 1942 liep Weinreb tegen de lamp. Hoe dat kwam, is nooit opgehelderd.
Weinreb beweerde kort na de oorlog dat hij was verraden door Bep Turksma (foto hiernaast), die twee dagen eerder, op 9 september 1942, door de Sicherheitspolizei was gearresteerd. Turksma heeft, zo is later onomstotelijk vastgesteld, Weinreb nooit gekend. Hij moet haar naam voor het eerst hebben gehoord van de Polizist Koch, die Weinreb in hechtenis had genomen. Vermoedelijk heeft Koch het verhaal over het ‘verraad van Turksma’ bedacht om Weinreb een alibi te verschaffen na zijn vrijlating. Die vrijlating zou immers opzien baren in de joodse gemeenschap. Verwacht kon worden dat Weinreb door de mand zou vallen en onmiddellijk naar een concentratiekamp zou worden gestuurd. Het tegenovergestelde gebeurde. Weinreb zette zijn reeks fantastische vertellingen voort.
Weinreb hield tegenover Koch gewoon vol dat ‘luitenant-generaal Von Schumann’ bestond. Hij (Weinreb) had de ‘luitenant-generaal’ in 1941 het leven gered bij een verkeersongeval. Von Schumann was natuurlijk bereid hem een wederdienst te bewijzen en onderhield contact met Weinreb via twee tussenpersonen, ‘Von Rath’ en ‘Six’. Zo zou de Weinreb-lijst zijn ontstaan. Koch geloofde Weinreb. In later onderzoek werd de Duitser als ‘een gemakkelijk slachtoffer’ omschreven: hij zou goedgelovig en zelfs wat onnozel zijn. Maar Koch had ook reden tot geloof. Medio 1942 was diverse keren melding gemaakt van corruptie in de gelederen van SS en Wehrmacht. Hoe dit ook zij, Weinreb werd op vrije voeten gesteld. De Duitsers hoopten met zijn hulp (!) ‘Von Schumann’ te kunnen arresteren.

Bluf
De vrijlating verschafte Weinreb een ongekend prestige onder de geregistreerden van zijn lijst. Dat hij al na enkele dagen op vrije voeten was, vormde voor hen het beste bewijs dat de Sicherheitspolizei de lijst had goedgekeurd. Weinreb sprak dat niet tegen en breidde zijn activiteiten zelfs uit. In Den Haag, Rotterdam en Amsterdam installeerde hij plaatselijke vertegenwoordigers. Hij hield de ingeschrevenen nu voor dat er in plaats van één trein drie treinen koers zouden zetten naar de vrijheid. Het was bluf, maar ook een manier om de inmiddels duizenden ingeschrevenen aan zich te binden (het gerucht over de lijst had zich als een lopend vuurtje verspreid). Het geduld van de geregistreerden was echter niet onuitputtelijk. Weinreb zag zich daarom gedwongen een vertrekdatum te noemen: 24 december 1942. Wat er die dag verder ook gebeurde, er vertrok geen trein naar Zuid-Frankrijk. De betrokken joden stonden vertwijfeld op het station te wachten. Wie, ondanks zijn belofte hen uitgeleide te doen, natuurlijk afwezig was: Weinreb.
Om opheldering gevraagd, verzon hij een aannemelijk excuus: de treinen konden niet naar Zuid-Frankrijk. Heel Frankrijk was in november 1942 namelijk door de nazi’s bezet.
Raakte Weinreb zo steeds verder verstrikt in zijn eigen web van leugens en bedrog, een uitgesproken verrader was hij (nog) niet. In die tijd hielp hij inmiddels ernstig bedreigde joden onder te duiken en schonk hij een deel van zijn verdiende kapitaal, afkomstig van de geregistreerden, aan het verzet. Maar hij koos niet voor het verzet — kon dat ook niet meer, zelfs als hij het zou hebben gewild. Want de Sicherheitspolizei hield hem nauwlettend in de gaten, in de hoop zo ‘luitenant-generaal Von Schumann’ op te sporen. Weinreb besefte een gebaar te moeten maken. Hij vond iemand bereid zich uit te geven voor contactpersoon ‘Six’. Weinreb repeteerde met deze ‘Six’ een verhaal dat Koch en de Sicherheitspolizei opnieuw zou moeten misleiden. Maar ‘Six’ viel bij de eerste ontmoeting al door de mand. Gevolg: Weinreb werd op 19 januari 1943 opnieuw gearresteerd.

Klikken
Nu het bedrog eindelijk was doorzien, werd hij een willoze prooi in handen van de Sicherheitspolizei. Onmiddellijk na zijn arrestatie biechtte Weinreb (foto hiernaast) het bedrog op en noemde hij de namen van enkele onderduikers die hij hulp had verleend. Omdat de deportatie desondanks dreigde, besloot hij opnieuw zijn ‘onmisbaarheid’ voor de Duitsers te bewijzen. Ditmaal was zijn inzet echter veel minder onschuldig dan bij zijn eerste arrestatie. Speelde hij toen een spelletje met de Duitsers, nu riskeerde hij de levens van enkele tientallen joden door enkele maanden na zijn arrestatie een onderduikadres in Den Haag te verraden. Daarmee bewees hij zijn waarde voor Koch. Weinreb werd weliswaar met zijn gezin naar het kamp Westerbork gestuurd, maar enige tijd later werd hij daar weer uitgehaald, om overgeplaatst te worden naar de strafgevangenis in Scheveningen. Koch meende hem opnieuw te kunnen gebruiken bij opsporing – ditmaal van ondergedoken joden en verzetsstrijders. Weinreb kreeg de opdracht te ‘klikken’: hij moest zijn medegevangenen uithoren en hun informatie doorgeven aan de Sicherheitspolizei. Daar bleef het niet bij. De Duitsers wilden ook dat Weinreb een nieuwe lijst ging samenstellen.
Was het doel van de eerste lijst zelfs Weinreb niet precies bekend, over de tweede lijst kon geen enkel misverstand bestaan: de bezetter hoopte zo onderduikers uit hun schuilplaatsen te lokken. Om geloofwaardig te lijken werd de lijst ook opengesteld voor al gearresteerde joden. Zo konden bewoners van het kamp Westerbork zich op de lijst laten plaatsen in de (ijdele) hoop ditmaal naar Portugal te kunnen uitwijken. Omdat de ‘Weinreb-joden’ enige tijd uitstel van deportatie naar het Oosten werd verleend, ontstond de indruk dat de lijst redding bood. Maar al na enkele maanden hieven de Duitsers de lijst op. De ongeveer negenhonderd joden die hun toevlucht tot de lijst hadden gezocht, werden naar Auschwitz gedeporteerd waar ze bijna allemaal om het leven kwamen. Weinreb begreep nu dat het spel uit was. Op 7 februari 1944 dook hij onder.

Dreyfus
Na de bevrijding werd Weinreb op grond van aanklachten uit de joodse gemeenschap gearresteerd. In 1947 kreeg hij drieëneenhalf jaar gevangenisstraf. Later kwam daar nog eens tweeëneenhalf jaar bij. „De rechtsorde,” motiveerde De Bijzondere Raad van Cassatie haar strenge oordeel, „gedoogt niet dat enig mens in vertrouwen op eigen kunnen en naar eigen morele maatstaven aldus beschikt over het leven en lot van anderen.” Het vonnis kreeg in de pers geen onverdeeld gunstige ontvangst. Kranten als het Rooms-Katholieke De Linie, het sociaal-democratische Het Vrije Volk en het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) koesterden grote twijfels over de rechtsgang. Het NIW vroeg zich voorzichtig af „of hier niet een groot onrecht geschiedt aan een man, van wie misschien nimmer alles duidelijk zal worden, maar die getracht heeft alles voor zijn mede-lotgenoten te doen.”

Andere kranten gingen nog verder en vergeleken Weinreb met de joodse legerkapitein Dreyfus, die een halve eeuw eerder op grond van vals bewijsmateriaal uit Frankrijk was verbannen. De voormalige verzetsman Frits Kief meende zelfs dat met het vonnis de illegaliteit in diskrediet was gebracht. Weinreb zou illegaal hebben gehandeld en daarvoor nu zwaar zijn gestraft. Op 6 november 1948 schreef Kief in Ons Baken: „De Bijzondere Raad van Cassatie heeft slechts schijnbaar Weinreb veroordeeld, in werkelijkheid heeft hij de Illegaliteit de oorlog verklaard.”
Terwijl het proces nog in volle gang was, werd in 1948 in joodse kring een comité opgericht voor vrijlating van en eerherstel voor Weinreb. Het comité was nog niet in actie gekomen of Weinreb had zijn vrijheid al herwonnen. Op 11 december 1948 werd hem, in het kader van het vijftigjarig ambtsjubileum van Koningin Wilhelmina, amnestie verleend.

Zondebok
Daarmee leek de kous af. De zaak-Weinreb werd er een als alle andere oorlogskwesties: niet waard om nog aandacht aan te besteden. Begin jaren zestig behandelde Loe de Jong de jodenvervolging in zijn televisieserie „De bezetting”, maar Weinreb kwam daar niet in voor. Dat Presser in „Ondergang” wèl uitvoerig aandacht aan hem besteedde, was een kwestie van verschil in persoonlijkheid. De Jong, die hem na 1945 enkele keren ontmoette, moest niets van de orthodox-gelovige Weinreb hebben en toonde zich ook ongevoelig voor diens ingewikkelde oorlogsverleden. Voor Presser lag dat anders. Hij zag in Weinreb zijn tegenpool: geen bange man die onderdook, maar een man die moed tot verzet toonde. Het joods verzet tijdens de oorlog fascineerde Presser, zoals uit verschillende passages in „Ondergang” blijkt. Het is alsof hij de lezer èn zichzelf wil overtuigen dat de joden zich niet willoos naar de slachtbank hebben laten leiden. In het geval van Weinreb kwam daar nog iets bij: zijn ingewikkelde spel van leugen en bedrog was na de oorlog afgestraft. Presser zag daarvoor een reden: Weinreb zou tot ‘zondebok’ zijn verheven om het falen van de overige Nederlanders te verdoezelen.
De stellige overtuiging waarmee Presser Weinrebs onschuld verdedigde, liet niet na grote indruk te maken. Eerste-Kamerlid Fred Polak, bekend futuroloog, vroeg minister van Justitie Ivo Samkalden op 25 mei 1965 of deze in Pressers studie geen aanleiding zag tot herziening van het vonnis. Samkalden antwoordde ontkennend: Presser mocht dan wel een ander oordeel over de strafzaak tegen Weinreb hebben, nieuwe gegevens had hij niet aangedragen. Enkele rechtsgeleerden deelden Samkaldens ontnuchterende oordeel: Pressers betoog was emotioneel en sneed juridisch geen hout; Weinreb was in 1948 terecht veroordeeld.
Het gekrakeel rond Pressers oordeel ergerde één persoon in het bijzonder: Vrij Nederland-columniste Renate Rubinstein. Onder de indruk van Pressers relaas was zij nieuwsgierig geworden naar Weinreb, over wie zo veel werd geschreven, maar die zelf niets van zich liet horen. In overleg met Presser nam zij contact op met Weinreb en spoorde hem aan zijn herinneringen aan de oorlog op te schrijven. Dat was niet tegen dovemansoren gezegd: Weinreb had al een begin gemaakt met zijn memoires, maar was daar halverwege mee gestopt. Nu, in 1966, zette hij zich opnieuw aan het schrijven.

Tijl Uilenspiegel
„Ik schreef deze memoires direct uit mijn herinnering,” zo luidt de eerste zin van de driedelige serie „Collaboratie en verzet 1940-1945. Een poging tot ontmythologisering”, die in 1969 onder redactie van Renate Rubinstein verscheen. In ruim 1800 bladzijden vertelde Weinreb zijn verhaal: hier en daar spannend, vaker langdradig en vooral: altijd rancuneus. Vrijwel geen van de tegenspelers van Weinreb, of zij nu Duitsers of joden waren, kwam er goed van af. Het beeld dat hij opriep, was dat van de ‘burgerlijk ongehoorzame rebel’, van de man die alleen stond in zijn strijd tegen de bureaucratie, die hij telkens te slim af was.
In haar ‘verantwoording’, voorafgaand aan het eerste deel, vergelijkt Rubinstein hem met Tijl Uilenspiegel, de legendarische figuur die door zijn streken burgers en overheid belachelijk maakte.
Het boek kwam op het juiste moment: provo roerde zich, studenten liepen te hoop tegen het ‘repressief tolerante’ vaderland, en het Vrij Nederland van Renate Rubinstein zette zich, na een periode van volgzaamheid, af tegen de gevestigde orde. Maar niet alleen in linkse kring mocht „Collaboratie en verzet” na verschijning rekenen op een gunstig onthaal. De historicus M.C. Brands, leerling en medewerker van Presser, schreef in De Volkskrant van 23 mei 1969: „Wat in dit werk ontbreekt of vergeten is, is moeilijk vast te stellen. Volgens een kenner als Presser is dit weinig. Ik kan me dan ook niet voorstellen dat onze minister van Justitie in dit waardevolle document geen aanleiding vindt om stappen te ondernemen. Het wordt hoogste tijd.” Aanzienlijk scherper uitte zich de schrijver Adriaan van der Veen. Hij deed in een beschouwing in de NRC van 24 mei 1969 een poging het nog altijd bestaande wantrouwen over de integriteit van „Collaboratie en verzet” in diskrediet te brengen: „Aan deze herinneringen van Weinreb zullen alleen mensen twijfelen die ook zo lang weigerden te geloven dat de joden in Polen werden vergast.”

‘Ik gun hem alles’
Ook W.F. Hermans las Weinrebs memoires, zonder dat die enige indruk op hem maakten. Toen De Gids Hermans vroeg een beschouwing te schrijven over „Collaboratie en verzet” ‘als roman’, antwoordde hij per kerende post zich daar niet aan te wagen. Weinreb liet hem nog onverschillig, zo blijkt aan het eind van zijn brief aan redacteur Sybren de Groot: „Ik ben er ten volle van overtuigd dat hij een zielige man is, pechvogel, zondebok, wat je maar wilt. Ik gun hem revisie, gratie, amnestie, alles.”
Even later zou de Weinreb-affaire losbarsten. Bep Turksma had een klacht ingediend tegen Weinreb. Tot haar stomme verbazing had ze in „Collaboratie en verzet” gelezen dat haar verraad op 11 september 1942 de oorzaak was geweest van Weinrebs eerste arrestatie. Turksma voelde zich belasterd omdat ze Weinreb tijdens de bezetting nimmer had ontmoet. Ook bij Renate Rubinstein deed ze haar beklag. Rubinstein maakte zich van de kwestie-Turksma af door op 14 juni 1969 in Vrij Nederland te schrijven dat voormalige leden van de Sicherheitspolizei de lezing van Weinreb kort na de oorlog al hadden bevestigd.
Het optreden van Bep Turksma wekte pas echt de belangstelling van Hermans voor de zaak-Weinreb. Nauwgezet volgde hij haar strijd tegen Weinreb, Rubinstein en Aad Nuis, die in een nawoord van „Collaboratie en verzet” had gepleit voor herziening van het vonnis van 1948. Turksma’s luidruchtige protest zal Hermans onmiddellijk hebben doen beseffen dat hier meer aan de hand was dan Weinreb deed voorkomen. Renate Rubinstein poogde Hermans in een persoonlijke brief van 13 oktober 1969 tot andere gedachten te brengen. Ze verzekerde hem („Beste Wim”) dat alle betrokkenen bij Weinrebs arrestatie diens lezing bevestigden. Daartegen kon Hermans weinig inbrengen: Rubinstein leek in het kader van de uitgave van „Collaboratie en verzet” het Weinreb-dossier immers geheel te hebben bestudeerd. Toch vertrouwde hij haar niet. En bovendien ergerde hij zich aan de arrogantie waarmee Turksma door Rubinstein was bejegend.

Links-revolutionair
Vooralsnog hield Hermans zijn kruit droog. Onder de tegenstanders van Weinreb waren het vooral Abel Herzberg (in het Rooms-Katholieke De Tijd) en de onvermijdelijke Henriëtte Boas (in Het Vrije Volk) die de trom roerden. De voorstanders van Weinreb hadden hun bolwerk, althans in de ogen van Hermans, in het linkse Vrij Nederland. In januari en februari 1970 schonk het weekblad veel aandacht aan Weinreb. Columniste Rubinstein hield als Tamar felle pleidooien voor diens rehabilitatie.
Op 14 januari 1970 sprak ze schande van minister van Justitie Samkalden, die weigerde het vonnis te herzien. Tamar herhaalde wat al in 1948 door sommige kranten was opgemerkt: dit kon een tweede Dreyfus-affaire worden. Ruim een maand later was die opvatting nog eens in de kolommen van Vrij Nederland terug te vinden, ditmaal verwoord door Igor Cornelissen. In een tweetal artikelen, gepubliceerd op 14 en 21 februari 1970, ging hij nogmaals op diens werk in. Henriëtte Boas aanvallend, schreef hij op 21 februari dat die eenvoudig niet begreep „dat linkse mensen zich druk maken over, laat ik maar zeggen, anderen, en zij begrijpt nog minder dat ‘sympathie’ helemaal niet hoeft te betekenen dat men ’s mans opvattingen omarmt. Nog altijd vind ik het een rotvergelijking, maar het moet nu dan maar: was het niet links dat het indertijd voor Dreyfus opnam terwijl deze Dreyfus toch allerminst linkse sympathieën had?”
Linkse sympathieën – daaraan ontbrak het Cornelissen destijds niet. Hoewel Cornelissen onderkende dat de orthodoxe jood Weinreb bepaald niet links kon worden genoemd, meende hij dat de ‘links-revolutionair’ anno 1970 wel degelijk lering uit Weinrebs gedrag kon trekken: „List gebruiken en liegen om een vijandige wereld, met veel fantasie, te bestrijden. In de oorlog voor de illegaal een vanzelfsprekend uitgangspunt, iets waarmee de links-revolutionair ook nu nog geen moeite zal hebben.” Weinreb was, zo meende Cornelissen op 14 februari 1970, in diens memoires „tot dezelfde conclusies gekomen als zovelen die zich op een politieke basis, vrijwel overal ter wereld, verzetten tegen bestaande orde en gezag.”
Cornelissens betoog was gefundenes Fressen voor Hermans. Het bewees dat links Nederland het gedrag van Weinreb niet slechts goedpraatte, maar zelfs ten voorbeeld stelde als middel in de strijd om de macht in Nederland. De strijd tegen Weinreb was voor Hermans van meet af aan eveneens een strijd tegen Vrij Nederland als symbool van het gehate links. In De Haagse Post van 4 maart 1970 zette hij de toon: „Als je progressief bent en je schrijft in Vrij Nederland, is alles wat Fryderyk Weinreb beweert, echt waar. Als je twijfelt of het waar is, zegt Links dat je rechts bent en dus een grote schurk.” In werkelijkheid, meent Hermans, interesseert de waarheid omtrent Weinreb links niet. Weinreb „zal en moet een Heilige van Links zijn.” En vooral: „Hij moet en zal tot een soort Nederlandse Dreyfus worden opgevijzeld.”

Spot
Hermans viel op 4 maart niet alleen het Vrij Nederland-duo Cornelissen en Rubinstein aan, maar richtte zijn peilen nadrukkelijk ook op Presser, met wiens „Ondergang” de Weinreb-affaire was begonnen. Hermans hield niet van dat boek. Hij vond het „onverteerbaar door de meest schaamteloze retoriek”, daarmee doelend op de manier waarop Presser het lot van de joden in de concentratiekampen beschreef. Vooral het feit dat ‘deze historicus’, zoals Presser zichzelf voortdurend in het verhaal presenteert, zich tegenover ‘de lezer’ verontschuldigt voor de gruwelijke zaken die hij beschrijft, wekte Hermans’ spotlust. Zijn boutade getuigde niet van inlevingsvermogen en goede smaak, merkte Vrij Nederland-journalist Jan Rogier op 16 mei 1970 terecht op: „Een stuitend procedé en een pijnlijke onthulling, voor zover dat nog nodig was, van de rancune, die Hermans zelfs niet verlaat als hij raakt aan de onbeschermde kern van Pressers leven.”
De affaire was nu volledig tot uitbarsting gekomen. Op 12 maart, een week nadat Hermans in De Haagse Post naar Weinreb en de zijnen had uitgehaald, werd aan de universiteit van Groningen een forum belegd over de kwestie. Daarin hadden onder anderen Hermans en Rubinstein zitting. De laatste, in het nauw gedreven door de steeds sterker wordende twijfel aan Weinrebs oorlogsverleden, verklaarde er zeker van te zijn dat hij was verraden door Bep Turksma. Ze zou dat in het dossier hebben gelezen. Tegen haar bewering werd onmiddellijk geprotesteerd door de aanwezige Bep Turksma. Voor Hermans was de verklaring van Rubinstein de druppel die de emmer deed overlopen.
In de periode na het Groningse forum wierp hij zich steeds nadrukkelijker op als verdediger van de beschuldigde Turksma. Bij gebrek aan nieuwe gegevens, verzandde de Weinreb-affaire na 1970. Er verschenen nog wel enige werken pro- en contra-Weinreb, maar hoofdrolspelers Hermans, Rubinstein en Aad Nuis waren in afwachting van „Het Weinreb-rapport” dat het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie in opdracht van de regering voorbereidde.
De bevindingen van de onderzoekers waren vernietigend voor Weinreb en zijn verdedigers. Bep Turksma werd gerehabiliteerd: Rubinsteins herhaalde verzekering een dossier te hebben bestudeerd waarin gewag werd gemaakt van het ‘verraad’ van Turksma, deed het rapport met één zin af: „Zij heeft eenvoudig gebluft.”

Ironie
Hermans’ overwinning was totaal. Maar wie zijn artikelen over Weinreb na 1976 ter hand neemt, treft geen tevreden mens. Verbitterd polemiseerde hij verder – niet langer tegen Weinreb, die zijn oorlogsverleden maar liever niet nogmaals oprakelde, maar tegen Aad Nuis en Renate Rubinstein. Zij weigerden „Het Weinreb-rapport” als het laatste woord te aanvaarden. Rubinstein achtte de bewijslast van het rapport niet waterdicht. Op 29 oktober 1988 omschreef ze het rapport in Vrij Nederland als „een opeenstapeling van kwaadwillige gissingen”. Nuis had eerder al (in 1979) meer tekst gebruikt: hij schreef een boek tegen het rapport en bestreed Hermans, die hij kenschetste als „een rampzalige kletskous” en „de grootste mond van Nederland”.
Het verleidde Hermans tot een nieuwe serie aanvallen op Rubinstein en Nuis waarin hij de polemiek nog eens dunnetjes overdeed. Dat het duo weigerde toe te geven Weinreb verkeerd te hebben beoordeeld, werd een obsessie voor Hermans. Iedereen die maar een vriendelijk woord aan hen wijdde, trachtte hij op zijn nummer te zetten. Zo sprak hij schande van de historicus Schöffer, die het gewaagd had in het Tijdschrift voor Geschiedenis Rubinstein „te goeder trouw” te noemen. Dat Rubinstein en Nuis zich mogelijk te goeder trouw voor Weinreb hebben ingezet en gaandeweg verstrikt zouden kunnen zijn geraakt in de affaire, is een gedachte die hij nooit heeft willen aanvaarden. Wat dat betreft, was Hermans’ eendimensionale mensbeeld zowel zijn kracht als zijn zwakte in de Weinreb-affaire. Zijn kracht, omdat hij haarscherp doorhad wanneer Weinreb en Rubinstein fantaseerden. Zijn zwakte, omdat hij hun ingewikkelde motieven niet doorgrondde en hen alleen maar moreel veroordeelde. Het is niet zonder ironie dat de grote anti-moralist Hermans, die zo scherp en hilarisch de morele verontwaardiging van priesters, dominees en welzijnswerker kon beschrijven, zelf ook leed aan een tekort aan begrip door een teveel aan moraal. Het onbegrip van Hermans, de onverzoenlijke haat waarmee hij hun geen geruisloze aftocht toestond, versterkte de weerstand bij Nuis en Rubinstein om hun ongelijk te bekennen. In het autobiografische verhaal „Het grote medelijden” uit 1967, opgenomen in de bundel „Een wonderkind of een total loss”, heet het: „Ik sla mijn slag niet, ik sloeg erop los.” Zo was het ook in de Weinreb-affaire. Hij bleef erop los slaan, ook nadat zijn gelijk allang en breed was bewezen. Zijn ‘overwinning’ op Rubinstein en Nuis had daardoor iets van een Pyrrusoverwinning. Hoezeer hij ook gelijk kreeg, het zoet van de overwinning smaakte hem niet. Altijd gelijk maar eeuwig verongelijkt.
(Verschenen in Historisch Nieuwsblad, 1995, nummer 3)

Nog wat meer informatie over de persoon Weinreb uit andere bronnen.
Friedrich Weinreb (1910-1988) was een joods-chassidische verteller, schrijver en econoom. Hij was het onderwerp van de zogenoemde Weinreb-affaire rond zijn activiteiten als Duits collaborateur en vermeend Jodenhelper tijdens de Tweede Wereldoorlog.
(Wikipedia).
Deze affaire hield in dat Weinreb claimde dat hij joden heeft behoed voor deportatie, dit in tegenstelling tot anderen, die hem als collaborateur beschouwden. De Bijzondere Raad van Cassatie veroordeelde Weinreb wegens verraad en celspionage tot zes jaar gevangenisstraf, een straf die al in december 1948 werd omgezet in gratie na voorarrest.

Geruime tijd na de oorlog ontspon zich alsnog een polemiek over het handelen van Weinreb die al tientallen jaren voortduurt. Aanleiding was het boek van de historicus Dr. Jacques Presser: „Ondergang: De vervolging en verdelging van het Nederlandse Jodendom 1940-1945”, uit 1965, 564 pagina’s, waarin Presser het voor Weinreb opnam.
Vervolgens kwam een door Renate Rubinstein en Aad Nuis geredigeerde biografie van Weinreb op de markt met de titel: „Collaboratie en Verzet 1940-1945” in drie delen van in totaal 1926 pagina’s. De boeken van Presser en Weinreb deden veel stof opwaaien en de Weinreb-affaire was geboren.
De fanatieke voor-en tegenstanders van Weinreb, en dat waren niet de minsten, groeven zich steeds verder in. Men ging steeds meer met modder gooien naar Weinreb en naar elkaar. Verderop een aantal „originele” uitspraken van de opponenten.
In talloze krantenartikelen en in een groot aantal boeken is geschreven over de Weinreb-affaire. Om een indruk te geven van de omvang van de affaire Weinreb hierbij wat cijfers:

De polemiek in de jaren zestig en zeventig omvatte al bijna 1800 kortere en langere artikelen.

Rapporten en enkele boeken
„Het Weinreb-rapport” uit 1976, door het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie uitgebracht aan de minister van Justitie inzake de activiteiten van drs. F.Weinreb gedurende de jaren 1940-1945, in het licht van nadere gegevens bezien. 1683 pagina’s.
„Onderzoek naar de activiteiten van de heer Weinreb in de Duitse bezettingstijd”, aanvulling op voornoemd rapport, 79 pagina’s.
De dissertatie van promovenda Regina Grüter: „Een fantast schrijft geschiedenis. De affaires rond Friedrich Weinreb”, 444 pagina’s.
Dr. René Marres, „Frederik Weinreb: verzetsman en groot schrijver”, 173 pagina’s: „Weinreb is onrecht aangedaan, men behoort hem als onschuldig te beschouwen’.
Aad Nuis, „Het monster in de huiskamer”, 93 pagina’s, een pro-Weinreb boek.
Jan Werkman, „Achterhaalde waarheden, Oorlogsdocumentatie en geschiedvervalsing in Nederland” 692 pagina’s, een pro-Weinreb boek.
F. Weinreb, „De Gevangenis, herinneringen 1945-1948”, 192 pagina’s, over zijn tijd in voorarrest.

Weinreb als vermeend redder van de te repatriëren joden
Interview met Loe de Jong: Dr. L. de Jong: „Door toedoen van de joodse bedrieger Friedrich Weinreb kwamen tijdens de oorlog tientallen joden om. Begin jaren zeventig ontspon zich een hartstochtelijke discussie rond Weinreb, waarin Vrij Nederland-columniste Renate Rubinstein en de politicus Aad Nuis het voor Weinreb opnamen. Hij spiegelde honderden joden tijdens de vervolging toen ze nergens meer heen konden, tegen betaling emigratiemogelijkheden voor. Daarnaast was hij een seksmaniak met een obscene voorkeur voor vaginaal onderzoek. Toch had deze valse Messias trouwe volgelingen die onvoorwaardelijk in hem geloofden. Deze ‘Weinrebbisten’ gingen voor hem door het vuur.”
De RIOD-onderzoekers A.J. van der Leeuw, historicus ³ en Mr. D. Giltay Veth, oud-rechter, deden zes jaar onderzoek naar de affaire Weinreb.
Alle hoofdstukken van het onderzoek zijn voor publicatie aan Dr. De Jong voorgelegd met het verzoek om kritiek. In alle pagina’s staat geen woord waar hij het niet mee eens is. (Historisch nieuwsblad, 1/2001, over de Weinreb affaire)

De (vernietigende) conclusies uit het rapport van Giltay Veth en Van der Leeuw zijn:
„De Bijzondere Raad van Cassatie is in zijn arrest over Weinreb uitgegaan van diens aanvankelijke goede bedoelingen. Dat die goede bedoelingen werkelijk aanwezig waren, kan na ons onderzoek niet meer worden aangenomen. De talloze nieuwe feiten, resp. nieuwe bewijsmiddelen voor destijds reeds geheel of gedeeltelijk bekende feiten, die ons onderzoek heeft opgeleverd zijn daarnaast – hoe belangrijk zij ook zijn – van secundaire betekenis. De juistheid van de feiten op grond waarvan Weinreb in 1947 en 1948 veroordeeld is, is door ons onderzoek volledig bevestigd. Weinreb heeft zich veel ernstiger misdragen dan de rechterlijke instanties in 1947 en 1948 hebben kunnen vaststellen.”

Enkele „originele” kwalificaties over Weinreb en over elkaar :
- RIOD-onderzoeker en historicus A.J. van der Leeuw omschreef Weinreb als „een ernstig criminele psychopaat”.
- W.F. Hermans noemde Weinreb „een van de allergrootste schoften die onder de Duitsers gecollaboreerd hebben”, een „chassidische literaire stinkbom” en een „bigotte zedenmeester”.
Volgens Hermans was Aad Nuis een „meedogenloze scherpslijper en tot in het beschimmelde merg van zijn sidderende gebeente oneerlijk.”
Samen met Renate Rubinstein (columniste bij Vrij Nederland, Red.) vormde hij (Nuis, Red.) een „smoezelig tweetal” dat behept met hun „verrotte leugenaarsbrein de persvrijheid misbruikte door totaal onschuldige particulieren in het openbaar van de vreselijkste misdaden te betichten”.
Weinreb, zo meende Hermans, was „op een gedesoriënteerde manier krankjorum” en verdiende daarom nog enige clementie. Daarom waren de politicologen die „deze zielige psychopaat voor hun seksadvertentiebladen spanden (bedoeld wordt het Vrij Nederland van Rubinstein) des te gewetenlozer”.
(René Zwaap, „Nooit meer Weinreb”, De Groene Amsterdammer, Jaargang 123, nr. 10, 10 maart 1999).

- Dr. René Marres, letterkundige en filosoof, schrijft over „Het Weinreb-rapport” van Giltay Veth en Van der Leeuw: „Zij hebben door hun extreme vooringenomenheid een karikatuur gemaakt van hun historisch onderzoek. Hun rapport lijkt door de omvang een indrukwekkend monument, maar het gebouw achter de façade is, wat het hoogst belangrijke deel van de verraadzaken betreft, wrak en hol. Van der Leeuw en Giltay Veth zijn zo bevooroordeeld dat je goed doet geen woord van hen op voorhand te geloven. Van der Leeuw noemde Weinreb een criminele psychopaat. Hijzelf is, misschien door verblinding, een van de sluwste demagogen die zich ooit als onderzoeker hebben vermomd. Want al is het rapport erger dan waardeloos, als misleidingsmanoeuvre is het knap en geslaagd. Mocht iemand iets over Nederland in de Tweede Wereldoorlog willen weten, dan kan hij beter het betrouwbare boek van Weinreb lezen.”
Harde noten ook kraakt Marres over het Weinreb-boek van de gepromoveerde Regina Grüter. „Haar ‘betoog’ bestaat uit vaardig napraten, zoals gehaaste journalisten dat doen, en kromredeneren, dat de naam van redeneren niet verdient.”
(René Zwaap, „Weinreb onschuldig”, De Groene Amsterdammer, Jaargang 123, nr. 39, 29 september 1999).

Tot een definitieve conclusie over de activiteiten van Willem en Weinreb in de oorlog, waar zeer geletterde onderzoekers tientallen jaren onderzoek hebben gedaan, durf ik mij niet te wagen. Nog steeds staan twee onverzoenlijke kampen lijnrecht tegenover elkaar zoals in het nog onlangs uitgebrachte pro-Weinreb-boek van:
Jan Werkman, „Achterhaalde waarheden. Oorlogsdocumentatie en geschiedvervalsing in Nederland”. In dit in 2018 verschenen boek van 692 pagina’s doet Werkman onderzoek naar de vraag of de joodse econoom en mysticus Friedrich Weinreb (1910-1988) tijdens de Tweede Wereldoorlog een verzetsheld was of zich juist schuldig maakte aan collaboratie en verzet, met als conclusie dat Weinreb moet worden vrijgepleit van alle schuld.

Zie ook een dubbelinterview in De Groene Amsterdammer van 16 augustus 2003:
René Zwaap, „De tijd zal de waarheid baren”, De Groene Amsterdammer, Jaargang 127, nr. 10, 16 augustus 2003.

Een afsluitende constatering wil ik wel maken: ik denk dat de titel boven dit werkstuk sowieso recht doet aan beide persoonlijkheden.
Met voor beiden een belangrijke toevoeging: voor Willem wil ik graag de kwalificatie van Henk van Gelder overnemen: „Een onverbeterlijke mystificator met ongebreidelde fantasie.”

De strapatsen van Weinreb liggen in het verlengde van de fantasie van Willem, maar zijn een behoorlijk graadje erger. Voor Weinreb licht ik er slechts één aspect uit. Beschreven is dat door zijn toedoen op 24 december 1942 vaders en moeders met kinderen vergeefs, en soms voor dik geld, op een gereserveerde plaats in een trein naar Frankrijk/Portugal wachtten om deportatie te voorkomen. Zij stonden daar angstig en voor Jan met de korte achternaam, dus tevergeefs, Weinreb hield er weerzinwekkende en waanzinnige praktijken op na.

Literatuur
L. de Jong, „Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog” (29 delen).
Hierna zijn de delen en bladzijden genoemd voor het opzoeken van nagenoeg alle passages waarin Weinreb en/of Willem voorkomen in bovengenoemd standaardwerk. De link naar de te downloaden delen is: Koninkrijk.

De Jong, deel 6, pagina 270
De Jong, deel 7, pagina 423, 446-461, 1362, 1363
De Jong, deel 8, blz. 666 * voetnoot
De Jong, deel 10b, blz. 286 n
De Jong, deel 12, blz. 583-588
De Jong, deel 13, blz. 120
De Jong, deel 14, blz. 496

¹

Mr. Gijs van Hall was met zijn broer Walraven van Hall in het verzet. Zij werkten samen met personeel van De Nederlandsche Bank om het verzet te financieren. Dit werd gedaan door middel van het vervalsen van schatkistpapier dat werd omgeruild met de originelen uit de kluis van De Nederlandsche Bank. Het is te complex om hier in kort bestek verder op in te gaan. Zie verder het internet over de grootse bankroof uit de Nederlandse geschiedenis: historiek.net.

²

Ir. A.A. Mussert (1894-1946) was een cum laude afgestudeerd ingenieur, oprichter en leider van de NSB (Nationaal Socialistische Beweging). Je kunt veel zeggen van Mussert, maar niet dat het geen familieman was. Mussert huwde met een tante, Maria Witlam (1876-1951) die achttien jaar ouder was dan hij. Voor dit huwelijk tussen bloedverwanten was door de koningin dispensatie verleend. (Zodoende kun je zelfs spreken van een Koninklijke bruiloft, Red.) De destijds gevleugelde uitdrukking „Wil je een goed ras bouwen, dan moet je met je tante trouwen” had zomaar in De GIL kunnen staan. Naderhand kreeg Mussert een liefdesrelatie met een achternichtje Marietje Mijnlieff (1923-2016). Mussert werd na een proces ter dood veroordeeld en is op 7 mei 1946 geëxecuteerd op de Waalsdorpervlakte. Zijn laatste woorden, die voor een periode van 75 jaar aangemerkt zijn als Staatsgeheim, zullen volgend jaar bekend worden gemaakt. Wij zijn benieuwd. Wie geïnteresseerd is in verdere gegevens betreffende Anton Mussert; op het internet is een gigantische hoeveelheid informatie te raadplegen.

³

Toeval of niet, maar deze zelfde Anthonie Johannes (Hans) van der Leeuw (1919-2003) leidde ook het strafrechtelijk onderzoek naar Willems daden in de oorlog.

In „Het Weinreb-rapport” van mr. D. Giltay Veth en A.J. van der Leeuw (’s-Gravenhage: Staatsuitgeverij, 1976, p. 1432) beweert – naar alle waarschijnlijkheid – laatstgenoemde het volgende: „Zoals uit een citaat in paragraaf 6 zal blijken, was Weinrebs celgenoot in die dagen [april 1947, Red.] de journalist W.H.M. van den Hout (ps. Willem W. Waterman), de ex-hoofdredacteur van ‘De Gil’, die vóór de oorlog geruime tijd in Amerika had gewerkt [sic!]. Het verbaasde ons niet, dat de heer Van den Hout ons in augustus 1973 mededeelde, dat hij op verzoek van zijn celgenoot Weinreb dit artikel had geschreven, hetgeen trouwens voor ieder, die Weinrebs en Watermans geschriften heeft gelezen, zonneklaar is. Zelfs tegenover zijn raadsman achtte Weinreb blijkbaar een kleine onwaarheid nuttig om te kunnen optreden als de alleskunner, die ook een artikel voor de Amerikaanse kranten in de juiste stijl kon schrijven.” Anthonie Johannes van der Leeuw heeft ook het onderzoek tegen Willem van den Hout geleid en heeft daartoe zoveel van Willems schrijfsels gelezen dat hij met gerust hart een kenner van Willems stijl mag worden genoemd. Regina Grüter („Een fantast schrijft geschiedenis. De affaires rond Friedrich Weinreb” (1997), p. 210) schrijft: „Zelf deed Weinreb voorafgaand aan de eerste zitting van het Bijzonder Gerechtshof al een poging via de Amerikaanse pers aandacht voor zijn lot te vragen. Zijn celgenoot van dat moment, W.H.M. van den Hout […], schreef een artikel in Amerikaanse stijl over Weinrebs onverdiende lot. Hoewel Weinreb zijn raadsman wilde doen geloven dat hij de tekst voor het artikel zelf had geschreven, was alleen de inhoud van hem afkomstig. Na een uitvoerige kop […] kwam een zeer uitgebreid relaas, waarin Weinrebs heldendom en beschuldigingen aan de Nederlandse autoriteiten elkaar afwisselden.” Inderdaad, als je alleen al die 52 (!) woorden van de kop van dat artikel leest, zie je als het ware De GIL voor je. Wie zei dat Willem in dezen tijd geen Amerikaanse stijl kon hanteren? Uit angst dat iemand in de gaten krijgt dat Willem pamfletten, brieven en lijsten in Weinrebs naam schrijft, noemt hij de naam van zijn celgenoot maar één keer en niet eens in verband met de schriftelijke hand- en spandiensten die Willem voor hem verrichtte: ‘Mijn celgenoot, de schrijver Waterman, wordt in een dichterlijke bevlieging wakker en rijmt, Kroms illegale naam Bijl er bij betrekkend: «Meneer Bijl die niet dom is Maak Recht wat Krom is.» En Weinrebs commentaar daarop luidt: … Men kan dat op verschillende wijze lezen en het heeft symboliek. Het kan als motto voor mijn roman dienen.’ Johannes H.C. Krom was lid van het Haagse politiekorps, later van het Judenreferat en na de oorlog ineens aan de goede kant van de wet; hij gebruikte de schuilnaam Bijl. Weinrebs raadslieden stuurden het pamflet inderdaad door naar verscheidene Amerikaanse kranten en joodse organisaties, maar het werd niet gepubliceerd. Alleen de New Yorkse krant PM wijdde een artikeltje aan de rechtszaak tegen Weinreb (Grüter, p. 211). Dat Willem werkzaamheden verrichte voor Weinreb, wisten we ook al uit „Het Stinkdier” van Ab Pruis: „Freek Weinreb als orthodoxe talmoedjood onthield zich principieel van enige arbeid” (p. 33). Het hieronder volledig weergegeven pamflet „The Weinreb-Case” is stilistisch en qua taalgebruik een meesterwerk van Willem. Hij bedient zich van een „Sylvaans” soort retoriek: „Die arme Weinreb zit alleen maar vast omdat de gehele Nederlandse politiemacht antisemitisch is.” Het argument dat Weinreb vastzit „omdat hij te veel weet”, gebruikte Willem twee maanden eerder al – maar dan van toepassing op zichzelf – in zijn eigen pleidooi „Analyse en weerlegging der beschuldigingen inzake W.H.M. van den Hout”. Gespeculeerd wordt al tijden over de vraag wat in „The Weinreb-Case” inhoudelijk van Weinreb is en wat van Willem; gezien dat laatste argument, mogen we concluderen dat er erg veel van Willem in het pamflet zit. Een van de dingen die Willem in opdracht van Weinreb op papier zette, is het geheimzinnige en omstreden Mauretania-dossier, een dossier met de namen van Nederlanders, die joden hadden verraden. Ook dit dossier wordt genoemd in „Het Stinkdier” (pp. 45-47); Willems vriend Jaap Verduijn (wiens naam nu al voor de tweede keer in deze Nieuwsbrief wordt genoemd) verklaarde ooit dat Willem en Weinreb na hun vrijlating al dan niet tezamen de in het dossier genoemde mensen bleven chanteren.

De Dodencel in het „Oranjehotel” in Scheveningen.

THE WEINREB-CASE
FAMOUS GESTAPO-FOE WHO SAVED HUNDREDS OF JEWS FROM DEPORTATION, STILL KEPT IN JAIL BY DUTCH NAZI-COLLABORATORS.
SECRET ANTI-SEMITISM IN HOLLAND
TRAGIC FATE OF HEROIC JEWISH ECONOMIST WHO FOUGHT AND FOOLED GESTAPO BRUTES FOR THREE YEARS, BUT KNOWS TOO MUCH ABOUT DOUBLE ROLE PLAYED BY NOW-PROMINENT DUTCHMEN DURING GERMAN OCCUPATION.

The Hague, April 1947
A Dutch Jewish economist who started and operated single handed an underground organization for the protection and safe-guarding of his fellow-compatriots, thereby saving the lives of hundreds of Jews, is still kept in jail by the Dutch authorities NOW: – two years after the complete liberation of the Netherlands by the Allies. This unbelievable fact throws a gloomy light on the utterly abnormal conditions, under which operates the «Directorate of Special and Political Jurisdiction» in Holland.
In the early and darkest period of the War – in 1942 – the Gestapo gave the Dutch police-force (not a Nazi-organization) order to round up the Jews by ten thousands to be deported to the extermination-camps in Poland. At that time there existed not yet a well organized underground movement which could properly deal with this situation and take care of the welfare and projection on a large scale of these unfortunate men, women and children. One single Jew, Frederic Weinreb, since many years member of the Netherlands Economic Institute (financed by the Rockefeller Foundation) decided then to take action, without anybody’s help, and evolved a plan so fantastic in scope and design, as will only be equaled by few other mystery plots in recent underground-history.
Weinreb approached the Gestapo and made it appear as if he acted on behalf of some very high placed generals of the Wehrmacht attached to Headquarters in Berlin. He purely invented the names of some generals who allegedly had approved a plan to compose an emigration-list of Jewish people in Holland, and which allowed to emigrate to neutral countries in exchange against German citizens, interned by the Allies. During the course of the negotiations of putting this plan into action Weinreb succeeded the Gestapo to agree that no Jew whose name figured an this emigration-list should be deported. Weinreb had guessed well and speculated rightly on the typical German admiration for big names, high ranking officers and a carefully worked out plan. All went well, the mentioning of a couple of brass-hats, faked documents, signed by non-existing generals led the Gestapo up the garden path. They approved the Weinreb-plan. Orders were given out in accordance with Weinrebs suggestions and hundreds of Jews whose names figured on the so-called «Weinreb-List» were prevented from deportation and kept in a relatively well-organized concentration-camp in one of the Northern provinces of Holland.
It was, however, of utmost importance for the success of this masquerade that everybody included – Gestapo as well as Jews – should firmly believe in the existence of the Weinreb-generals and the emigration-plan. Weinreb created with masterhand a fiction-world of his special connections with generals, authorities, meetings, correspondence, too complicated for checking-up and so substantiating the necessity of his emigration-list and the prevention of deportation. The danger of too-close a check-up by the Gestapo was always there, but Weinreb played va-banque with his life by speculating on the fact that no Gestapo-chief had enough imagination to suppose in the least that a Jew has enough daring to approach them with some kind of cock and bull story. Such an idea not even crossed their minds. All this, on the other hand, forced Weinreb almost daily to create a stream of incredible tales which sometimes had the character of legends. The most intricate adventures followed each other up like a Hollywood thriller, every day more complicated, more daring. The mystification and resulting confusion saved, however, the lives of hundreds of Jews, waiting for their emigration and whose deportation was either postponed month after month or had the opportunity to disappear underground.
But when finally liberation came to Holland, there was no liberation for Weinreb. More or less accidentally he was clapped in jail on an alleged charge of «collaboration» with the Germans. That Weinreb’s collaboration with the Gestapo consisted of the greatest fooling-plot ever played, was even too much to swallow for the simple and sober minded Dutch authorities, devoid of any sense for Weinreb’s phantasia or knowledge thereof.

LIBERATION LANDS WEINREB IN JAIL. This was June 1945! And now May 1947 Weinreb is still in the same jail. Weinreb has been heard, endlessly interrogated and his «crime-file» counts a couple of thousand pages – the incredible story of his adventures during four exhaustive years of plotting, fooling, imprisonment, beating, secret trips, illness in concentration-camps and endless interrogations and conferences with the Gestapo. One might conclude that the truthful picture of all what happened during these years would stimulate among those in authority now, apart from utmost hilarity, a deep sense of gratitude and admiration for Weinreb’s deeds. But – no. He had unfortunately become tangled up in another complicated process in which the Dutch Directorate of Special Jurisdiction seems to be closely involved.
The following statement of facts might have been very humorous, if there would not have been a very sinister and disturbing background. Although testimonies and documents by the dozen are available which give complete clarity of Weinreb’s attitude and actions during the German occupation, the present Dutch authorities keep him stubbornly jailed, as if there exist no more important matters in Holland to deal with. His narrative of adventures since 1942 would easily constitute a novel sequence, a dramatic story of the greatest diversity in which highlights of subtile humor alternate with highlights of the deepest sorrow and horrors. But that is just what the Dutch authorities of «special jurisdiction» are most afraid of. Present-day Holland has become a sort of police-state and the greatest evil is that many real collaborators and traitors are still in power, especially in this directorate of special jurisdiction for political offenses during occupation. They realize quite well that they have made a big blunder in this Weinreb-case and now they don’t know what to do with him and how to safe their own face. It is quite probable that Weinreb just knows a bit too much, as result of his intimate experience with the Gestapo and his knowledge of their secret files. Therefore Weinreb is kept in jail on high, but sinister orders without the prospect that any Dutch power can alter anything to this situation.

HOW IT WORKED?
Financially or spiritually. He himself was convinced, however, that this game could not go on for ever and that sooner or later some clever Gestapo-fellow would see through or that some unforeseen events might cause his amazing scheme to fall like a pack of cards. He knew that this would irrevocably mean death for himself and his family. Although he himself was in a position, enabling him to get underground any moment he wanted, he did not do so, but kept his dangerous post inside the lions’ den, realizing that his presence there and his influence with the Gestapo-people meant life and freedom from deportation for hundreds of his own people. The optimistic invasion-propaganda by the Dutch broadcasting in London kept his hope alive that he could sustain this comedy until the arrival of the Allies, thereby saving the lives of all those who had filled in an application for emigration.
However, the long hoped-for invasion did not come, the fervent radio-promises by Radio Oranje proved again to be mere propaganda and so it happened that the Gestapo finally found out that they had been fooled in an uncertain manner. On top of that it came to light that the money, cashed by Weinreb from all those who had filled in an application far emigration (100 guilders per person), had been used by Weinreb for the procurement of false identification-papers and for financial aid for those without means, enabling them to get underground and stay there. The chaos which the Gestapo discovered was absolutely undisentangable and this made them mad with fury.
Weinreb was promptly arrested and sent to the notorious Scheveningen penitentiary (where he is still at present). Terrible months followed, the regular beating and abuse and all the sadistic ill-treatment which are now too well-known to almost everybody. None of the Jews who figured on his emigration-list, not those who had disappeared underground could be found which sent the Gestapo roaring with madness. They had hoped to catch a large haul, both in human beings and booty, thereby saving their faces after the silly figure they had cut in the eyes of their superiors. They now conceived a sardonic plan of revenge, speculating on the fact that Weinreb after many months of imprisonment and hardship would be physically and morally sufficiently groggy to do everything they proposed, as long as his life was spared. Taking his family as hostages and speculating on Weinreb’s influence in Jewish circles, they wanted him to bring out in the open, under false pretenses, those Jews who had disappeared underground, and then round them up. They promised him release from jail if he was willing to cooperate in this scheme and if he should refuse certain death for himself and his family. Although Weinreb had physically severely suffered and was still very ill, his morale was unbroken and his mind still very active. He saw through their schemes and their new tactics, realizing that this meant only postponement of execution. But it also meant time, time to conceive new plans of his own, precious time which every day brought liberation and freedom nearer and nearer. And here began a new sequence of the Weinreb-case.

THE GESTAPO FOOLED FOR THE SECOND TIME.
Weinreb was released from jail, working now secretly under orders of the Gestapo. The most incredible happened again. He succeeded again in obtaining the confidence of Gestapo-circles and they listened eagerly to his advice and new proposals. Weinreb discarded the original Gestapo-scheme, as being too obvious and developed a new set-up, running on similar lines as his previous emigration-plan. It incorporated again the necessity to arrange for a deportation-stop and keep the Jews in Holland until the time was ripe to round them up. Weinreb became special confidence-man of the Gestapo and obtained innumerable facilities for the carrying-out of his scheme.
He travelled free between the Gestapo-Headquarters in The Hague and the Jewish concentration-camp, where he used his authority to prevent the deportation of 1500 Jews to Poland. He also used such trips to smuggle letters and food stuff to those poor creatures who had all based their sole hope of survival in him. Time passed and it became spring 1944. The Gestapo was eagerly waiting for the results of Weinreb’s actions. His position, however, became gradually more and more unbearable and he was nearly at the end of his wits in inventing new explications and reasons for the postponement of the final show-down. His sole purpose was to gain time if only invasion would come, and quickly. But it now happened that a Dutch Gestapo-agent, who had orders to keep an eye on Weinreb, began to smell a rat and successively found out that Weinreb was again fooling the Gestapo. His attitude towards Weinreb was such, however that the latter got now suspicious too and realized that the game was up. In the nick of time Weinreb and his family disappeared under cover, but again many people owned their lives to his action. The Gestapo was fooled for a second time. Instead of a well-earned revenge, they felt as if they had actually helped Weinreb to save hundreds of Jews from extermination in Poland. Not being able to find out about his whereabouts, they tried to liquidate him by circulating stories about him that he was a Gestapo confidance-man, in the hope that underground forces would find him out and kill him. But this devilish plan did not work, Weinreb was in good company.

THE MAN WHO LOOKED BEHINDTHE SCENES.
During the many months that Weinreb was still on «good terms» with the Gestapo-people he had seen and heard quite a lot of what was going on in Holland. He had carefully gathered and collected a mass of material and data which cast an interesting light on the working methods of the Gestapo and the strange acts of many Dutch citizens as well.
Immediately after the arrival of the Allies in Holland, Weinreb went back to The Hague to report about his work during the occupation and substantiate this with the material he had collected. This worked out entirely different as he had hoped and it started a sequence of events of rather comical nature, for poor Mr. Weinreb on the contrary with a tragic background. His sudden appearance in The Hague acted on many people as a flash of lightning from a clear sky. They presumed him in Poland, maybe safely dead, and they had already made use of his person to create a heroic atmosphere for themselves. And all of a sudden here was the very man who ought to know everything, who had proved to be far from stupid and who was thoroughly initiated in the dark secrets of the Gestapo. Not even the positions they had secured for themselves during the chaotic days which followed immediately upon V.E.day came into danger, but also their own security was seriously jeopardized by the sudden appearance of the man who was in the know.
The first action they took was to take care that Weinreb himself disappeared into this chaos. He was arrested, put in jail and strongly isolated. Interrogations followed and he was carefully pumped, and when it became apparent that he had the intention to come into the open with his knowledge, his circumstantial reports were destroyed and more scrupulous care was taken that he should not communicate with the outside. A notorious traitor, who had betrayed several Jews to the Gestapo, but now had been able to secure a judicial function for himself, visited Weinreb in prison and threatened with murder if Weinreb should tell what he knew about him. But Weinreb did not give in and he adhered to his opinion that he would make the truth known as soon as opportunity presented itself. But now other methods were put into operation; a fantastic charge of treason was framed against him. Hereby they obtained the official cooperation of the «Special Jurisdiction», which does not apply – at least not in the beginning – that this department was fully conversant with what was going on behind the walls of the Scheveningen penitentiary. In order to obtain prejudiced evidence, the Gestapo-agent who had shadowed Weinreb during his activity for the second emigration-plan, and who was originally unwilling to make any false statements about Weinreb’s behavior, was severely ill-treated and with actual Nazi-methods finally forced to sign a testimonial evidence as constructed by his interrogators. Other people were instigated against Weinreb with a mass of lies, distorted facts and false statements. These indictments were, however, contradictory on every point. All so-called witness testimonials formed one great chaotic sequence of denials for and in itself. This was inevitable, since all these indictments were devoid of any proper basis of truth.
Nevertheless the Dutch authorities – who were now quite aware of this – adhered to these indictments, realizing that Weinreb, knowing what he did, could not be released from jail without causing the certain dethronement of many people who held prominent positions. This went on for more than a year and a half. Then, one day the ill-treated Gestapo-agent came out with the truth and told the actual course of events and how he was pressed to make a false statement about the Weinreb-case. Further interrogations by more neutral detectives of Gestapo-officers brought to light the actual part Weinreb had played and they proved that he had spoken the truth in every detail. All his previous statements fitted like a jig-saw puzzle and his fantastic real culprits became known. The position of the Dutch authorities became utterly embarrassing. ...

HOW TO JAIL FRIENDS AND INFLUENCE PUBLIC OPINION.
It will be understood that in the meantime the famous Weinreb-case was no longer a secret to the world outside, many facts had leaked through. The political-judicial authorities had to admit that all indictments on grounds of treason and collaboration were void and unfounded, and that they had been obliged to drop these.
In any self-respecting and normal country a man, who had suffered as Weinreb had, should immediately have been released from jail with the apologies of the authorities, indemnification for the losses sustained and official acknowledgment of his valuable achievements. And at least the real culprits would have been called to account.
But not so in Holland. Many things had happened in Holland since 1940. Real democracy was since long amissing. Many political gangsters and desperados had infiltrated the political-judicial apparatus, similarly as had happened previously in Nazi-Germany. These obscure powers now persevered that a big mistake was continued. It was decided to gain time (one thing they had learned from Weinreb) and not to let Weinreb return to society at any price. And to bring this about a new, an entirely new indictment had to be construed, since it had appeared that a charge of collaboration was nonsensical and had cast aspersions on the actions of the political police.
After nearly two years of detention Weinreb was now accused of having collected under false pretences registration-fees for his preventive emigration-action! The present charge assumes now that the money collected did not serve the purpose of emigration of Jews on a basis of exchange against German internees, but solely to keep the Jews from deportation to Poland. The Prosecutor found a special clause in the politico-penal law which would apply to the Weinreb-case, i.e. collecting money by taking advantage of special circumstances due to enemy occupation. Weinreb had lied and secured money under false pretext and this was in itself a breach of law. Weinreb could easily prove by a score of witnesses that he had spent the money (in total some 40.000 – 50.000 guilders) solely for patriotic purposes and had never benefited himself by it. On the contrary, during those years he lost all his possessions and private money. But that was not the issue. Weinreb should be kept in jail and the fact that he had obtained money under false pretext during German occupation was the only loophole in the law which served the purpose. Do those now in authority presume that Weinreb could have saved any number of Jews by precisely telling the Germans what game he was up to??? As the case lies now Weinreb will be prosecuted for gathering of funds on account of the circulation of false rumors in connection with an alleged emigration-plan. That this line of action was necessary to bamboozle the Gestapo, that this action saved the lives of hundreds of Jews and severely endangered his own safety and cost the lives of three members of his family, is not in the least taken into account.

ANTI SEMITISM TWO YEARS AFTER LIBERATION.
Weinreb personally also considers this distorted construction of his case as a direct inheritance of Nazism, to wit: a strong anti-semitic tendency in certain prominent circles in Holland who openly dare to affirm that the Germans left too many Jews alive behind them. This tendency is also noticeable in other directions and has made a subject of discussion in the Dutch press. In the same way as the murderer is affected when meeting the ghost of his victim, certain Dutchmen become irritated if they still find some remnants of the Jewish colony around.
Any legal procedure of his case is continually postponed on account of newly invented of foolish loopholes. The authorities find Weinreb too hard a nut to crack and are trying any means, good or foul, to force an excuse for their attitude and keep him in prison. We repeat again that Weinreb has now been detained nearly two years, abused and maltreated in a country liberated by the Allies, starved, threatened, blackmailed by those who stand for democracy. His honor and name besmirched by collaborators – now in authority and power – in order to influence public opinion against him. They shrink not back in willfully circulating thumping lies about him, if necessary with the help of Gestapo-prisoners, thereby extending the anti-Weinreb-campaign from the times that the Gestapo sought to liquidate Weinreb.
Weinreb lost every penny he possessed to the Germans. One of his children died in a concentration-camp. Personally he suffered the beastliest abuse from the hands of the Nazi-bullies after his fantastic game came to an end. His family, wife and three children were separated from him and suffered the same unhuman treatment. And all this because Weinreb in his single-handed operation tried to save the lives of innumerable innocent people which the Gestapo had decided to destroy. All this because he did not choose to put himself and his family in safety – as so many others did – but preferred to fulfil his duty towards humanity at the most dangerous spot: Gestapo Headquarters. Numerous grateful letters and testimonials prove this!!

THERE IS SOMETHING ROTTEN IN THE STATE OF HOLLAND.
The arrival of the Allies in Holland did not put an end to Weinreb’s sufferings. A new period of distress and unhappiness began, now in prisons and camps under Dutch and democratic supervision. Amidst those same Nazis he had previously fought with his life and health at stake, and who now insulted and scoffed at him, whereas the Dutch police authorities took good care to sling enough slander around to make his life in prison as unbearable as it was under Nazi oppression. His wife suffered a severe nervous breakdown as result of the never ending excitement and moral suspense regarding her husband’s fate. His children had to be taken care of by other people. Again we state: all this because a number of collaborators mistook the part he played and thought they could now safely put the responsibility of their own actions on Weinreb’s shoulders, putting him out of their way and so making the road free for grabbing prominent positions.
Since a couple of months this strange history has drawn the attention of various people abroad, especially in the United States. Based on well-documented reports, adequate inquiries and requests for exact information have been addressed to the constituted Dutch authorities; inquiries prompted by a feeling of great uneasiness and anxiousness. Also the World Jewish Congress took a lively concern in this case and requested an explanation and assurances regarding Weinreb’s fate. But the Dutch authorities maintained complete silence. Of course, they cannot and dare not admit that in a democratic country such things are still liable to happen. It would be too disastrous for many people who now hold prominent functions, to admit that an innocent Jew is kept in jail because he knows too much about their behavior during the occupation; and also because he is a Jew. The highest circles in Holland are diligently busy in construeing and formulating a fictitious charge of indictment. One of their means of achieving their purpose may be illustrated by the following fact. A short time ago the police authorities published a summons in the Dutch press, requesting information about Weinreb. The summons, however, composed by the Political Investigation Branch of the Police, intimated that Weinreb had a great deal to answer for and was guilty in some way or another. The same false rumors previously used by the Gestapo to annihilate Weinreb, are now again used by the Dutch authorities to safe their face.
Weinreb’s friends and his lawyer have used every lawful means to obtain his release from prison. Tens of thousands of suspected collaborators walk around in freedom while their case is being investigated by the Special Political Police. Why not the same attitude with regard to a Jew, who was terrorized by the Nazis and who lost everything, also as result of the attitude of the Dutch police during the occupation which assisted the Germans in every possible way in anti-Jewish actions, against which Weinreb had to fight alone. It appears now that Holland and the same Dutch police has for this heroic Jew no other place than a concentration-camp for S.S. and Gestapo-prisoners. But the highest Dutch authorities who are in a position to order his immediate release now that the judicial and political investigation has proved nothing against him, simply refuse this. Is this attitude only based on the fact that Weinreb in order to deceive the Germans has invented his fantastic emigration story to save the lives of innumerable people?? How many underground workers haven’t done the same? Who is going to believe this false construction by the constituted authorities of a nation which calls itself democratic?
Scores of courteous requests for information from American officials have been put forward, but the Dutch authorities do not even take the trouble for the courtesy to reply. Such requests were put forward on humanitarian motives for which this war was finally fought. In the firm belief of the Rights of Men American soldiers crossed the Atlantic, also to help liberate Holland from German oppression. And that’s also why the United States financially supported Holland in its gigantic reconstruction task. Now that it appears possible that things happen in Holland, such as related above, we feel the necessity to bring these facts before the eyes of the great American public, hoping that democratic America will show the Dutch people the road to true democracy. It does not solely and specially concern the Weinreb-case. Injustice must be put right; the Rights of Men are of prime importance. Weinreb’s fate and that of his family justifies for us this course of action of putting this case before the great American public.’

Nu kunnen we bij Willem nog aanvoeren dat hij de Bob Evers-verhalen na de oorlog optekende. Dus in de tijd dat de Amerikanen zich oppermachtig hadden getoond, bijvoorbeeld door middel van D-Day waar zij over bijna onuitputtelijke man- en slagkracht bleken te beschikken. Toen kwamen de jaren ’50; alles moest groter en moderner zijn dan elders in de wereld. Niet zelden werd dit geaccentueerd met de nodige kitsch. Denk in deze context bijvoorbeeld alleen maar aan auto’s: het was op zeker moment voor de fabrikanten haast een wedstrijd welke auto de grootste staartvinnen had en het meeste chroom. Die gekte zou trouwens na 1959 weer gaan afnemen. Een behoorlijke mate van overdrijving dus, waardoor hij Jan en Arie veel „munitie” in handen kon geven waarmee ze de Amerikaanse cultuur konden ridiculiseren. In een enkel geval bijt Bob echter terug en ventileert een stukje superioriteitsgevoel als Jan en Arie naar zijn mening te ver gaan. Hij laat dan fel weten dat geen land ter wereld de USA ooit „in een pak” zal kunnen krijgen.
Maar terug naar Marten Toonder. Wikipedia laat over Olivier B. Bommel het volgende weten:

In de strip maakte hij zijn debuut op 12 juli 1941, in het derde avontuur van Tom Poes („In de tovertuin”). Aanvankelijk was hij een domme, lawaaierige, rijke buitenlander. Interviewer Joop Lücker van De Telegraaf adviseerde Toonder in augustus 1941 Ollie B. Bommel geen Amerikaans staatsburgerschap te geven. De VS zou wellicht in de oorlog stappen, hetgeen van Bommel een fout personage zou maken.”

Dat Bommel in 1941 ten tonele verscheen – en waarbij Toonder hem bepaalde eigenschappen toebedeelde die naar zijn mening typisch Amerikaans waren – wil al zeggen dat men toen (wellicht ook al vóór de oorlog) al op een vreemde manier naar Amerikanen resp. de Amerikaanse cultuur keek.

---

Enkele foto’s uit Domburg
Roger Schenk

Deel zeventien in een serie foto-impressies van de plaatsen van handeling van de Bob Evers-serie.
We blijven nog even in de provincie Zeeland, omdat die Bob Evers-technisch actueler is dan ooit: het nieuwste deel, „Een opdracht van inspecteur Onge” speelt zich grotendeels af in Domburg, de op twee na oudste badplaats van ons land.

Kaartje van Domburg De nummers 1 t/m 10 geven aan waar de foto’s hieronder zijn gemaakt.

In de vorige aflevering van „Enkele foto’s uit …” liet ik een boot van Rijkswaterstaat in het Kanaal door Zuid-Beveland zien met de naam „RR Roompot” en vertelde toen dat dat geen toeval kon zijn: inderdaad, in „Een opdracht van inspecteur Onge” nemen Jan en Arie hun intrek in deze bungalow, nr. 4, in Roompot Vakantiepark Hof Domburg, zoals de officiële naam luidt (ter onderscheiding van de andere 150 vakantieparken van de Roompot-keten. De naam Roompot is afgeleid van de gelijknamige vaargeul in de Oosterschelde. Vrijstaande bungalows, zoals in het boek, heb ik daar niet gezien en dat moet ook niet: mensen die dergelijke vakantieparken frequenteren, klitten bij voorkeur op elkaar. (1)

Voor mensen die van vakantieparken houden, moet Roompot Vakantiepark Hof Domburg een waar dorado zijn: in principe hoef je het terrein van het park niet eens af gedurende je verblijf: supermarkten, brasserieën, snackbars, een minigolfparcours, trampolines, tennisbanen, noem maar op. Je zou hier, bij wijze van spreken, maanden kunnen doorbrengen zonder ook maar één glimp van de nabijgelegen Noordzee op te vangen. Het hoeft verder geen betoog dat Brasserie Het Speelkwartier door Bob als ideaal voor Arie wordt aangemerkt. (2)

De keerzijde van de medaille is dat de toeristen, met name de kinderen onder hen, op een zonnige dag allemaal patat wensten op de tijdstippen waarop Arie dat ook wenste en wel in en om Snackbar De Kombuis. Het lijkt tamelijk bizar om deze snackbar een Nederlandse naam te geven, want voor de rest is alles gericht op onze oosterburen, maar de enige twee oosterburen die in „Een opdracht van inspecteur Onge” voorkomen, logeren nou uitgerekend níét in dit vakantiepark. Gelukkig voor de enkeling die geen Duits verstaat, staat er ook een Nederlandse vertaling bij de openingstijden en prijslijsten in de snackbar. (3)

Een van de greens – om er maar eens een andere buitenlandse taal tegenaan te gooien – van de Domburgsche Golfclub, waar Horst Moeller een „geintje” wil uithalen met een van de terreinknechten. (4)

Hoog boven het golfterrein uit steekt de Hoge Hil (Engeland is nooit ver weg), een perfect uitkijkpunt voor wie in één oogopslag zee, strand, golfterrein en het stadje wil zien. Arie is geen Jan, dus het is niet eens zo opvallend dat hij geen gebruik maakt van deze gratis observatiepost, want ... (5)

... aan de voet van dit duin bevindt zich Strandpaviljoen High Hill Beach, met veel voedsel en drank, dus het is niet zo gek dat Arie hier een (on)behoorlijke rekening opbouwt in de geruime tijd die hij hier doorbrengt. En uitgerekend vanuit dit Strandpaviljoen dat niet onderdoet voor Luilekkerland vangt Arie een eerste glimp op van Horst Moeller. De strandhuisjes waarin dit heerschap woonde, worden in de winter blijkbaar afgebroken. (6)

Zoals Bob tot zijn verbazing constateerde, draagt dit veredelde fietspad tussen de duinen en het stadje de mondaine naam Boulevard Van Schagen. De „boulevard” is niet genoemd naar het Noord-Hollandse stadje, maar naar de Domburgse dichter en graficus J.C. van Schagen (1891-1985) die hier met enige regelmaat rondwandelde. (7)

In Strandpaviljoen De Stenen Toko – grotendeels van hout en glas en zeker geen toko, maar ach, het beestje moet een naam hebben, nietwaar? – wilden Jan en Bob overleggen, maar door de toch nog onverwachte verschijning van Horst Moeller ging dit niet door. (8)

Terwijl Jan en Arie hun intrek nemen in het vakantiepark, kiest Bob (een alleen reizende Amerikaan is nu blijkbaar niet meer automatisch iets raars, zoals in „Cnall-effecten in Casablanca”) voor het statige Hotel ter Duyn; om Jan te jennen verdubbelt hij het aantal sterren dat het hotel gerechtigd is te dragen. Feit blijft wel dat het hotel vroeger vele bekende Nederlanders heeft gehuisvest en nu dus een onbekende Amerikaan; dat er ook een onbekende Duitser woont, is op zich niet spectaculair: in Reckahn of Frankfurt (Oder) zie je tegenwoordig bij wijze van spreken meer gele nummerborden dan in Domburg. (9)

Zoals de jongens constateren, is half Zeeland omgetoverd tot camping. Zo liggen er ook rondom Domburg talloze mini-campings, waarvan Bob Roos en Doorn, De Dankbare en ’t Zeeuws Knoopje noemde, welke laatste naam de meeste indruk maakte op Jan. Al deze mini-campings afstruinen op zoek naar Otto de Pruis en Horst Moeller is onbegonnen werk, hetgeen verklaart waarom Jan en Arie terechtkwamen in Roompot Vakanties, waar ze overigens ook bot vingen, maar dit geheel terzijde. (10)

---

De Nieuwe GIL 5
John Beringen & Roger Schenk

Terug van weggeweest: Politiek satirisch en volkomen onafhankelijk blad voor Nuchtere Nederlanders

De Nieuwe GIL

Nr. 5 Postbus 278 2500 AB Den Haag 14 juli 2020

Mogen wij trots zijn op onze geschiedenis? Op het eerste gezicht lijkt deze vraag onzinnig, want eenieder zal hierop onmiddellijk „ja” zeggen, maar een en ander krijgt een geheel ander karakter wanneer we binnen deze context de veranderende tijdgeest kritisch in ogenschouw nemen. Ook hier zullen weer tegenstrijdigheden in worden opgeworpen: de één zal een term bezigen als „voortschrijdend inzicht”, een ander zal het weer flauwekul vinden omdat nou eenmaal „geweest is wat is geweest” en weer een ander zal opmerken dat we uitsluitend naar de toekomst moeten kijken. Maar… iemand verklaarde ooit: „Zonder verleden geen toekomst”. En deze wijze woorden vinden hun oorsprong reeds in een lied van Boudewijn de Groot dat hij ooit in de jaren ’60 van de vorige eeuw zong en waarin de kreet „Wat vroeger wet was, is nu bij de wet verboden” voorkwam. Boudewijn werd dan ook weggezet als „protestzanger” hetgeen op een bepaalde manier ook wel logisch is te noemen want het schoppen tegen heilige huisjes is en was (zéker in die jaren) not done. Feitelijk kunnen wij gerust stellen dat het leggen van de vinger op de pijnlijke plek heden ten dage nog steeds onderhevig is aan een groot taboe. Het moet gezegd worden: protestzangers, van wie Boudewijn er ook één was, deden dat met woorden; een integere manier om anderen aan het denken te zetten over de vraag of al hetgeen wij doen of deden wel door de beugel kan of kon. En laten we wel wezen: de protestzanger deed dit veelal om een steentje bij te dragen aan een betere wereld door kritisch om zich heen te kijken naar diezelfde wereld van het moment en/of uit het verleden. En voor de persoon zelf waren hier vaak ook wel wat voordelen te bespeuren: niet zelden bereikte het betreffende lied de Top 40 waarbij de artiest in kwestie er ook financieel wat wijzer van werd. Zoals gezegd: de „missie” die werd uitgedragen middels het lied, geschiedde door middel van woorden. Edoch… de geschiedenis heeft geleerd dat woorden, als deze geen resultaat opleveren, vroeg of laat overgaan in daden. En zeg nou zelf: als je ontdekt dat je staat te roepen in de woestijn dan moet je wel een ander soort actie gaan ondernemen, wil je serieus genomen worden. Dat is nou eenmaal een natuurwet waar niet aan te tornen valt… Een mooi voorbeeld in deze is het besmeuren van het standbeeld van Piet Hein, zoals dat onlangs geschiedde. Nou is het besmeuren van een standbeeld technisch uiteraard aan te merken als vandalisme; daar kunnen we het gewoon over eens zijn. Maar om de morele achtergrond van deze daad te kunnen doorgronden, dienen we deze heer Hein even kritisch tegen het licht te houden. Wat weten we van hem? Welnu: op iedere lagere school wordt hij bezongen als een grote held die aan de Spanjaarden een stevig potje goud ontfutselde. En dit lied kunnen we ook tot op de dag van vandaag nog op menig carillon horen pingelen. We noemen het beestje bij de naam: de Zilvervloot. Nou kunnen we hierover nog opmerken dat dit plaatsvond in de tijd dat we in oorlog waren met Spanje. Daar komen we dan nog wel mee weg. Maar dat deze zelfde heer Hein in opdracht van de Nederlandse regering hartstochtelijk ieder ander buitenlands schip, ongeacht van welk land ook, de grond in boorde, is op z’n zachtst gezegd hoogst bedenkelijk te noemen. Iemand noemde Piet Hein ook wel „een zeerover in staatsdienst” en in „Willem Waterman en het Konkelbergproces” worden zijn wandaden ook behoorlijk stevig uitgemeten. Dit laatste overigens door een man wiens aanwezigheid binnen onze cultuur eveneens aan discussie onderhevig is, maar dit even terzijde. Laten wij terugkeren naar de vraag: Mogen wij trots zijn op onze geschiedenis? Het mag de oplettende lezer niet verweten worden als deze hierover zal opmerken dat hiermee een groot dilemma (om niet te zeggen: een pijnlijke spagaat) wordt aangeroerd, want daarin heeft hij of zij volkomen gelijk. De vraag inhoudelijk etaleert genadeloos een enorme splijtzwam: zowel hartgrondig „ja” als „nee” zal te horen zijn als wij deze ter beantwoording voorleggen aan onze huidige maatschappij. En hiermee is het kringetje uiteindelijk weer rond, want we komen terecht bij de begrippen „verleden” en „toekomst” zoals die al eerder de revue passeerden. De crux hiervan bestaat uit het advies om alleen maar dingen te doen waarvan eenieder zeker weet dat hierop over honderd jaar nog goedkeurend wordt teruggekeken. In dat geval zal de prangende vraag uiteindelijk unaniem met „ja” beantwoord kunnen worden. Uitgelekt: Dik Trom nu ook in de ban. Langs informele kanalen is bekend geworden dat het RIVM een brandbrief naar de minister heeft gestuurd waarin wordt gesteld dat Dik Trom niet langer geschikt is als kinderlectuur. „Het dik zijn is in feite het nieuwe roken,” zo stelt het RIVM. „We zijn nu heel druk bezig met het onderzoeken hoe we de coronacrisis kunnen bezweren, maar in feite is het dweilen met de kraan open als we zaken als overgewicht negeren. Dat Dik Trom snoept en zich volpropt, wordt in het boek als heel ludiek beschreven, maar kinderen beseffen niet dat dit buitensporige eetgedrag tot ernstige problemen kan leiden. Met andere woorden: hier wordt een totaal verkeerd voorbeeld gegeven.” Voorts vermeldt het uitgelekte bericht dat men eveneens bezwaren heeft tegen de nostalgische serie Bulletje en Bonestaak. „Als je het goed beschouwt, is dat ook aantoonbaar foute jeugdlectuur,” zo luidt de verklaring hieromtrent. „De een heeft obesitas en de ander lijdt aan anorexia; en die twee hebben zo’n pret samen. Dan wordt een kind toch compleet op het verkeerde been gezet? Hetzelfde geldt overigens ook voor de boeken uit de bekende Bob Evers-serie: daarin treffen we ook een jeugdheld aan die constant loopt te eten. Dit kan echt niet meer; de overheid moet ingrijpen.”

Zelfmoord-duif. KERKRADE - een duif pleegt zelfmoord na de vernietiging van zijn favoriete beeld. Giel, een duif die gewend was aan de beeldengroep op het Carboonplein, stierf tragisch na de vernietiging van zijn favoriete beeld waarop hij jarenlang had gepoept. „Het is een grote duif die ons vandaag verlaat en we zullen allemaal het gat voelen dat zijn afwezigheid zal veroorzaken,” zei Wiel, een familielid van duif Giel, in een verklaring. „Sommigen zeggen dat hij zijn uitwerpselen hoger kon laten vallen dan welke duif dan ook, en met uiterste roofvogelprecisie,” voegde hij er emotioneel aan toe. „Hij vond het heerlijk om zijn lading op de helm van deze bronzen man te lozen. Hij wist nooit wie dit beeld precies vertegenwoordigde, maar er was altijd een speciale affiniteit die hen met elkaar verbond.” Wij mensen weten natuurlijk wél dat het beeld een mijnwerker, een zogeheten koempel voorstelde, maar de black lives matter-beweging heeft het beeld een paar dagen geleden van zijn sokkel gerukt, onder het mom van: een blanke man, o nee – witte, moeten we tegenwoordig zeggen – die vrijwillig onder de grond kruipt, daar tien uur lang slavenwerk verricht en vervolgens aan het einde van zijn sjiech pikzwart weer aan het daglicht kwam, daar hadden deze moderne beeldenstormers fundamentele bezwaren tegen. Giel sprak voordat hij zelfmoord pleegde nog een paar laatste woorden: „Een standbeeld van een historische figuur mag niet worden gezien als een eerbetoon of bewondering voor die persoon, het moet worden gezien door de lens van vandaag: als dat beeld waarop men in vrede kan schijten. Ik weiger te leven in een samenleving waar zo’n onschuldige daad niet meer mogelijk is.” Als eerbetoon aan Gilbert verzamelen zich komende vrijdagavond enkele honderden duiven op het Carboonplein. Om 19.00 uur zal duif Sjeng poepen op de schouder van een man die naar zijn werk pendelt en die op zijn waardeloze dag echt geen ander probleem meer nodig heeft. De Toren van Pisa tijdens de coronacrisis, toen er even geen toeristen voorhanden waren die hem – heel origineel! – overeind hielden.

Bladzijde 2

De Nieuwe GIL

14 juli 2020

---

Cruciale beroepen Met de coronacrisis ontstond er een nieuw begrip: cruciale beroepen. Oftewel: beroepen die moeten worden uitgevoerd wil een maatschappij niet totaal ontwricht raken. Men denke in deze context onder andere aan: artsen, verpleegkundigen en ambulancepersoneel, de brandweer, de politie, de apotheek, de supermarkt. En dit is dan nog maar een kleine inventarisatie, want deze lijst zal beslist nog veel langer zijn. Wat we echter ook zagen, was dat bepaalde beroepen NIET meer mochten of konden worden uitgevoerd. De argumentatie hierachter was dat grote groepen mensen en contact tussen mensen onderling als grote risicofactoren werden aangemerkt voor wat betreft de overdraagbaarheid van de ziekte. Als we de situatie, zoals die lag op het moment dat deze beslissing werd genomen, in ogenschouw nemen, dan is dat natuurlijk alleszins redelijk te noemen. Het betekende echter wel een enorme strop voor hele bedrijfstakken als de horeca, het entertainment en natuurlijk vele bedrijven en hardwerkende zzp’ers voor wie werken zonder direct contact met mensen onmogelijk is. En ook hier geldt dat de lijst met bedrijfstakken en beroepen in werkelijkheid nog veel groter is. Maar e.e.a. brengt ons tot de vraag: bestaan er ook niet-cruciale beroepen? Een lastige kwestie, want een echte definitie hiervoor is niet zo gauw te geven. Bij alles wat hierboven zojuist is benoemd, kunnen we stellen dat er in alle gevallen een noodzakelijk of nuttig steentje wordt bijgedragen aan het functioneren van onze samenleving. Dat maakt het vraagstuk nog ingewikkelder… hoewel…? Voordat de crisis zich manifesteerde, kon je vaststellen dat er heel wat personen rondliepen voor wie graaien en zelfverrijking tot de normaalste (en meest belangrijke) zaak van de wereld bleken te behoren. En we kennen allemaal wel de voorbeelden hiervan: een manager die na discutabele werkzaamheden bij een bedrijf een mooie vertrekpremie meekrijgt terwijl honderden werknemers van dat zelfde bedrijf zich vervolgens bij het arbeidsbureau konden melden. Eigenlijk een kwestie van „voor mij de bonus en voor jullie de bolus”. Het enige resultaat hiervan bestond uit het feit dat een enkeling met een grote zak geld naar huis ging terwijl het sociaal stelsel extra werd belast, de premies omhoog gingen en de uitkeringen omlaag (om het systeem betaalbaar te houden). Of wat te denken van de zgn. workshops, cursussen, trainingen, lezingen en presentaties? Die worden veelal gegeven door personen die lijden aan een ernstige verbale handicap. D.w.z. ze kunnen een avond vullen met allerlei weetjes die ook in tien minuten verteld hadden kunnen worden of via een simpel appje of mailtje even rondgestuurd hadden kunnen worden. Nu kan men nog discussiëren of een willekeurig programma t.b.v. dagbesteding voor demente bejaarden inhoudelijk van een hoogstaander niveau is, maar het is in ieder geval wel aantoonbaar meer zinvol. En als die gladde gasten nou nog pro deo zouden lopen te blaten, dan zou het nog tot daar aan toe zijn, maar veelal doen zij dat tegen een uurloon waarvoor een krantenbezorger ettelijke maanden door weer en wind moet ploegen. Als het allemaal niet zo triest zou zijn, zou men nog kunnen grinniken om het groteske van het geheel, ware het niet dat mensen die zulke gelegenheden bezoeken (al dan niet na het betalen van een royale toegangsprijs) het ook nog eens zitten aan te horen met een blik alsof ze werkelijk naar iets zinnigs zitten te luisteren. Is hier sprake van schaamte, de angst om de nek uit te steken door hier commentaar op te leveren, de aanwezigheid van groot acteertalent, de kwestie „kleren van de keizer” of hebben deze mensen gewoon het IQ van een dode mier? We weten het niet. Nu zal de kritische lezer waarschijnlijk opmerken dat ieder weldenkend mens wel op de hoogte is van deze gang van zaken. Dat kunnen wij slechts bevestigen. En hierop dient zich logischerwijs de vraag aan: „Wordt er nou helemaal niets gedaan aan dit soort toestanden?” Antwoord: nee, want het schijnt allemaal volkomen legaal te zijn, hoewel je kunt afvragen of het moreel gezien wel door de beugel kan dat iemand ongestraft hele zalen vol zo in de maling kan nemen. Eenieder die goed verdient aan dit soort poppenkasten zal meteen roepen dat de mensen die dit soort gelegenheden bezoeken dat uit vrije wil doen, maar dan nog blijft de vraag of zulks een vrijbrief mag zijn om op deze manier misbruik te maken van verstandelijk gehandicapten. We weten het wel: geld, resp. een bonus, stinkt niet (dit in tegenstelling tot de bolus die eerder in dit stuk ter sprake kwam). Het staat echter als een paal boven water dat al deze bezigheden ten tijde van de corona-crisis níét als cruciale beroepen werden aangemerkt; iets wat eenieder – ook al heeft hij of zij het verstand van een uit de kluiten gewassen garnaal – onomstotelijk kan beamen. Eerlijk is eerlijk: dat is uiteraard een schrale troost. Men kunt zich daar nou wel boos over maken, maar daardoor zal er niks veranderen aan deze praktijken. Al deze gasten hebben een flinke buffer opgebouwd – in tegenstelling tot bijv. veel zzp’ers met een nuttig beroep – en gaan na de crisis gewoon weer op de zelfde voet verder. Desondanks gloort er hoop. Nederland is tenslotte het land bij uitstek als het gaat om leermomenten. En misschien kan er met het zojuist beschrevene eentje toegevoegd worden aan de lange lijst…

Steun uit onverwachte hoek voor veelbesproken E10-benzine De meeste tankstations leveren sinds vorig jaar alleen nog E10-benzine die milieuvriendelijker is. Pyromanen zijn tevreden over de resultaten met de nieuwe brandstof. Sinds oktober 2019 mogen tankstations allen nog E10-benzine leveren in plaats van „gewone benzine”. E10 bevat meer bio-ethanol en zorgt daarmee voor minder schadelijke uitstoot. Pyromanen zijn enthousiast over de nieuwe brandstof. Sinds de invoering van E10 zijn er aanzienlijk meer autobranden. „Als we kijken naar de resultaten van de afgelopen zeven maanden, dan denk ik dat we best tevreden mogen zijn,” zegt pyromaan Willem Tubbelink. „Bij het afbranden van auto’s met E10 komt veel minder koolstofdioxide vrij, terwijl de auto sneller in brand vliegt. En in de komende tijd willen we in gesprek met brandstofproducenten en milieu-organisaties over hoe we voertuigen in de toekomst nog milieuvriendelijker in brand kunnen zetten. Maar er is al heel veel bereikt,” aldus Tubbelink. „We zien dat vorig jaar 6 procent meer auto’s in brand zijn gestoken, terwijl de uitstoot van schadelijke stoffen juist afnam. Ik denk dat we daar met z’n allen heel trots op mogen zijn.” Zakkenrollers ernstig gedupeerd door coronamaatregelen. Zakkenrollers in Amsterdam willen hun werkzaamheden vanaf volgende maand hervatten. Vanwege de maatregelen tegen het coronavirus was zakkenrollen sinds half maart niet mogelijk. Het kabinet heeft besloten om de coronamaatregelen stapsgewijs te versoepelen. Mensen met contactberoepen zoals kappers, schoonheidsspecialisten en zakkenrollers mochten hun werkzaamheden vanaf 1 juni weer hervatten, mits zij maatregelen nemen om het besmettingsrisico tot een minimum te beperken. In de afgelopen maanden is de zakkenrollerij volledig stil komen te liggen. Niet alleen mochten zakkenrollers vanwege de anderhalvemeter-regel hun werk niet doen, maar ook waren er weinig slachtoffers op straat om het werk rendabel uit te kunnen voeren. De branche leed over de maanden maart en april een omzetverlies van 83 procent. De Beroepsvereniging Zakkenrollende Zelfstandigen (BZZ) werkte razendsnel aan een richtlijn. „Het doel was om onze werkzaamheden per 1 juni te hervatten, maar uiteraard wel op een veilige manier voor pleger én slachtoffer,” zegt woordvoerder Corné Weerendijk. „Door middel van voorlichting hebben wij onze leden op technieken gewezen waarbij anderhalve meter afstand tussen beide partijen gewaarborgd is. Zo kan bijvoorbeeld gewerkt worden met een grijpstok of uitsluitend op afspraak.” Sympathieke Sylvana steunt zwarte „zanger” De olijke pietenrammer Akwasi ontdekte onlangs tot zijn schrik dat dat zijn voorouders tot de Ashanti behoorden, de bevolkingsgroep die in de twaalfde eeuw Ghana (de vroegere Goudkust) binnendrong en zich de eeuwen daarna schandalig heeft verrijkt aan de handel in goud en slaven. Vanaf het eerste contact tussen deze Ashanti en de Portugezen in 1471 was geen enkele Ghanees – zowel Ashanti als van andere stammen – zijn leven nog zeker. Weer een eeuw later kwamen de Nederlanders, die in 1598 Fort Nassau stichtten en 39 jaar later Fort Elmina veroverden op de Portugezen; Fort Elmina, op een eilandje voor de Goudkust, werd het centrum van de slavenhandel van de West-Indische Compagnie. Ging het aanvankelijk nog om een paar duizend Ashanti-slachtoffers per jaar, rond 1800 – toen de plantagehouders in de Nieuwe Wereld een steeds grotere behoefte kregen aan slaven – werden er zo’n 50.000 mensen per jaar van Afrika naar Amerika vervoerd. Geen wonder dat Akwasi zich schaamde voor zijn slaven vangende en verhandelende voorouders! De arme, bescheiden man, die zo mooi en melodieus kan zingen, durfde zich nauwelijks op straat te vertonen: „Je weet per slot van rekening maar nooit of zo’n donkere jongen die je in Amsterdam op straat ziet lopen misschien voorouders heeft die door mijn eigen voorouders uit de jungle zijn geplukt door mijn eigen voorouders.” Tot niemand minder dan Sylvana Simons, zelf nota bene de voornaamste afstammeling van slachtoffers van de jachttechnieken van de Ashanti en de handelstalenten van de WIC (door haar zelf overigens steevast „VOC” genoemd) en oprichter van het bevolkingsgroepen verbindende partijtje Bij1, het voor Akwasi opnam: „Als zijn voorouders mijn voorouders niet hadden verkocht, had ik ook ik nu nog in Afrika gewoond! Als mijn voorvaderen überhaupt al de talloze stammenstrijden, hongersnoden en epidemieën op dat continent hadden overleefd! Nee, ik mag absoluut niet klagen over mijn Ashanti-redders.”

RK Kerk verbiedt het gebruik van antivirusprogramma’s ROME – Maak een einde aan ongeremd surfgedrag! Paus Franciscus heeft het gebruik van antivirusprogramma’s tot ontoelaatbaar ingrijpen in de schepping verklaard. In een pauselijke encycliek roept hij alle gelovige katholieken op om firewalls, McAfee, Norton, Panda Security, PCProtect enz. van hun computer te verwijderen. Begrijpelijke beveiliging of een zonde? In zijn circulaire legt het hoofd van de Katholieke Kerk uit: „Antivirusprogramma’s betekenen dat computergebruikers gegevensoverdracht en surfen op internet niet langer als een goddelijk geschenk ervaren, maar als vanzelfsprekend beschouwen. Deze heilige daad is dus irrelevant geworden voor de vrije tijd.” Het is bijzonder ernstig dat, in tegenstelling tot onbeschermd dataverkeer, het gebruik van een antivirusprogramma kunstmatig zou voorkomen dat Trojaanse paarden zich op de computer van een gebruiker nestelen. Het gebruik van virusbescherming is daarom volgens de Katholieke Kerk net zo verachtelijk als de latere verwijdering van dergelijke malware, in het Latijn – geloof het of niet – bona mala genoemd. Franciscus vervolgt: „Degenen die bang zijn voor bona mala hebben nog steeds de kans om abstinent te leven en het zonder internet en gegevensoverdracht te stellen.” Het gebruik van antivirusprogramma’s mag volgens de richtlijnen van het Vaticaan alleen worden overwogen in gerechtvaardigde individuele gevallen – bijvoorbeeld als een computer die betrokken is bij de uitwisseling van gegevens al is geïnfecteerd door een virus of eigendom is van een homoseksuele prostituee. Helaas was het onmogelijk om een nadere toelichting van de Katholieke Kerk te krijgen, aangezien het complete IT-systeem van het Vaticaan naar verluidt het slachtoffer is geworden van een DDoS-aanval. „Kapsalon Centraal” introduceert de regel «Sta rechts, ga links» ook op normale trappen ROTTERDAM – verdringen, duwen, stoten: zo ziet het dagelijkse leven er uit op veel treinstations in Nederland. Vooral op trappen hinderen reizigers elkaar vaak. ProRail, de beheerder van het in 2014 in gebruik genomen station Rotterdam Centraal (in de volksmond „Kapsalon Centraal”, naar de in Rotterdam bedachte snack in een aluminium bakje), wil hier een einde aan maken door de regel „Sta rechts, ga links”, die bekend is bij roltrappen, nu ook voor normale trappen te introduceren. „Dit systeem heeft zich op roltrappen al enige tijd bewezen wanneer het gaat om snel vooruit te komen,” legt woordvoerder Igor Vrijdag van ProRail uit. „Ook op normale trappen is dit heel eenvoudig toe te passen: reizigers die meer tijd hebben, hoeven alleen maar iets naar rechts te gaan staan, zodat degenen die haast hebben er langs kunnen lopen.” De regel ook op normale trappen invoeren zou een opluchting moeten zijn, vooral voor ouderen of kinderen. Ze hebben vaak moeite om met een grote koffer de trap op of af te lopen – tot ergernis van snellere reizigers. „In de toekomst kunnen ze rustig aan de rechterkant staan, hun koffers parkeren en wachten tot ze daar zijn zonder iemand te storen,” verwacht Vrijdag. Gepensioneerde Annette van den Goorberg (79) is enthousiast over de nieuwe regel: „Sinds ik aan de rechterkant van de trap sta, heeft niemand me verdrongen. Ik sta hier al een kwartier absoluut ongestoord. Zo stel ik me stressvrij reizen voor!” Hoe effectief de nieuwe trapetiquette in het dagelijks leven is, zal de komende weken blijken. ProRail heeft echter al aangekondigd dat, indien nodig, op alle trappen een extra derde loopstrook zal worden aangelegd, voor mensen rennend de trap op of af willen.

Bladzijde 3

De Nieuwe GIL

14 juli 2020

---

Gilletjes... rubriek voor, door en over kinderen.

MOPPEN: Een Nêhiyawak (Cree-indiaan) wandelt over de prairie en ziet een bleekgezicht die zijn hand tot een kommetje gevouwen heeft om uit een vijvertje te drinken. De indiaan roept waarschuwend tegen de blanke: „Kâya minihkwê anima nipiy. Mostos omêyi anima êkota kâ-minihkwêyan!” („Drink niet van dat water! Het zit boordevol koeienstront!”) Dankbaar als bleekgezichten van oudsher zijn, gilt de blanke man terug: „Ik ben een Canadees! Kun jij verd… geen Engels praten? Ben jij dan compleet achtergebleven, idioot?” De indiaan roept terug: „Je moet beide handen gebruiken, dan kun je meer water tegelijk scheppen!” „Zeg eens, Willem, waarom knijp jij toch altijd je ogen dicht als je een borreltje drinkt?” „Nou … gewoon, omdat de dokter mij strikt heeft verboden te diep in het glaasje te kijken!” Een Amsterdammer en een Rotterdammer gaan naar een banketbakkerij. De Amsterdammer schuift gauw drie koekjes in zijn zak, zonder dat de bakker het ziet. De Amsterdammer zegt tegen de Rotterdammer: „Dat moet jij eens proberen!” De Rotterdammer zegt tegen de Amsterdammer: „Let op, hier kun jij nog wat van leren!” en tegen de bakker: „Geef mij eens een koekje en ik laat je een goocheltrucje zien.” De bakker geeft de Rotterdammer een koekje dat hij meteen opeet. Daarna zegt hij tegen de bakker: „Geef mij nog een ander koekje voor mijn goocheltruc.” De bakker begint te twijfelen, maar geeft hem toch nog een koekje. Hij eet ook dit op. Daarna zegt hij weer: „Geef mij nog één koekje.” De bakker wordt nu een beetje boos, maar geeft hem toch nog een koekje. De Rotterdammer eet ook dit op. Nu wordt de bakker echt kwaad en schreeuwt: „Nou, waar is dan die geweldige goocheltruc van je?” De Rotterdammer zegt: „Kijk maar eens in de zak van deze Amsterdammer.”

Thee maakt agressief. „Ik zat een paar uurtjes in de kroeg en dronk een biertje of vijftien. Rustig en volkomen gelukkig ging ik daarna naar huis. Mijn vrouw was thuis en had drie kopjes thee gedronken. Mijn hemel, wat was díé agressief!” Leerling: „Meneer, hebt u onze proefwerken al nagekeken?” Leraar: „Nee Cennet, ik heb ook nog andere klassen.” De volgende les: Leraar: „Cennet, heb jij je huiswerk gemaakt?” Leerling: „Nee meneer, ik heb ook nog andere leraren.” Wat kunnen wij leren van koeien, buffels en olifanten? Het is onmogelijk om af te vallen, ook als je alleen maar groenvoer eet en de hele dag in de buitenlucht bent. Psychiater: „Ik ken uw probleem nog niet. Dus begint u maar gerust bij het begin.” Patiënt: „In het begin schiep ik hemel en aarde.” Twee psychiaters komen elkaar tegen. Zegt de een tegen de ander: „Met jou gaat het goed, hoe gaat het met mij?” Dringend bericht aan degenen die standbeelden vernielen. Hieronder staat een kubistische voorstelling van Jan Pieterszoon Coen. Je treft deze beelden overal in Nederland aan. Jullie weten wat jullie te doen staat … Wat is de drukste werkdag voor een ambtenaar? - Maandag, want dan moet hij drie blaadjes van de scheurkalender scheuren.

Lezerspost Noodkreet van een restauranteigenaar Beste Gil-reactie, Het heeft heel lang geduurd voordat ik besloot om jullie te schrijven, maar nu heb ik de stap dan toch (eindelijk) maar genomen. Wel verzoek ik dringend dat ik anoniem kan blijven; het waarom hiervan mag wel duidelijk worden in de rest van dit epistel. Soms heb ik een haast onbedwingbare neiging om te gillen … en dan niet van het lachen maar uit pure wanhoop. Wat is er aan de hand? Welnu, ik bezit al 30 jaar een puik restaurant in hartje Amsterdam. Een jaar geleden kwam ik op het idee om in de zaak brandblussers te installeren. In de eerste plaats voor een extra stukje veiligheid en in de tweede plaats omdat hierdoor de premie voor de brandverzekering aanzienlijk verlaagd zou worden. Nou, daar had ik me wel wat op de hals gehaald … Toen die blussers eenmaal geïnstalleerd waren, kwam de verzekering natuurlijk even inspecteren. Nee, de plekken die ik had uitgezocht, waren niet goed zodat ze andere plaatsen aanwezen. Na hun instructies opgevolgd te hebben, kwam de brandweer even kijken. Nee, waar ze toen hingen, hadden ze totaal geen nut. Ik heb ze toen wéér op een andere plaats opgehangen. Vervolgens kwamen er gasten van de ARBO-wet rondkijken en die lieten weten dat deze nieuwe plekken absoluut niet konden. Daarna kwam er iemand van de warenwet … u voelt ’em al aankomen: die man keurde op zijn beurt óók weer die nieuwe plaatsen af. Geloof het of niet, maar op zeker moment zat ik met muren vol gaten en pluggen, maar nog steeds geen geschikte plaats voor die brandblussers. Door al dat gedoe gingen verschillende diensten nog wat verder rondkijken en de heisa verplaatste zich vervolgens naar de vloer van de keuken. Vergeef me dat ik het zeg, maar je zou de koppen van die gasten van zowel de ARBO als de warenwet met alle plezier even in de frituurbak willen duwen, want de één liet weten dat de vloer ruw moest zijn om uitglijden te voorkomen en de ander stond er op dat de vloer glad moest zijn omdat die dan beter schoon te maken is. Ik kan er met mijn verstand niet meer bij. Wat willen ze nou? Moet ik de vloer gaan veranderen met een patroon van een dambord met om en om een gladde en een ruwe tegel? HELP! (naam en adres bekend bij de redactie) Naschrift van de redactie: Wij zijn oprecht onthutst als wij lezen wat u ten deel is gevallen. Uiteraard zijn wij bekend met het feit dat de bureaucratie in Nederland (het beste te omschrijven als een ziekelijke regeldrift) vaak tot onmogelijke situaties voor de gedupeerde leidt en waarbij de aanstichters vervolgens de handen in onschuld wassen. Als je dan de betreffende instanties opmerkzaam maakt op het feit dat hun individuele beslissingen tezamen een hoedanigheid tot gevolg hebben waarin de betrokkene niet meer voor- of achteruit kan, dan wordt gewoon van de één naar de ander gewezen. En daar valt niet doorheen te breken doordat het kringetje zo keurig rond blijft. De enig mogelijke oplossing die ons invalt voor dit probleem is dusdanig Spartaans dat er wellicht wetgeving voor ontwikkeld moet worden: gewoon al die mekkerende gasten opsluiten in een ruimte en niet eerder loslaten voordat er een oplossing op tafel ligt – voor zowel uw brandblussers als uw keukenvloer - waar iedereen mee kan leven en u zwart op wit gevrijwaard blijft van verder gezeur. Meneer A. uit U. schrijft ons het volgende: Boe! Mijne heren van de redactie, Onlangs was er het nodige te doen rondom de vermeende toeslagfraude. Zo’n 8500 gezinnen werden door de belastingdienst aantoonbaar valselijk beschuldigd van het feit dat ze ten onrechte toeslagen voor kinderopvang zouden hebben ontvangen. Ze moesten gaan terugbetalen, hetgeen voor velen tot mensonterende gevolgen leidde. Uiteindelijk was dit niet meer onder de pet te houden; verschillende hoogwaardigheidsbekleders traden af (en vonden elders weer een ander baantje waar ze waarschijnlijk wel opnieuw voor allerlei ongemak zullen zorgen). Nu is er dan een commissie opgezet die dan zogezegd alle gedupeerden zal gaan compenseren. En dat is de commissie Donner. U weet wel: de man die indertijd moest aftreden vanwege de Schipholbrand en de woede over zich heen haalde door het ontslagrecht te willen versoepelen en de AOW-leeftijd wilde optrekken naar 70 jaar. O ja, hij was ook degene die in zijn hoedanigheid als minister van justitie mensen die op straat aangevallen werden adviseerde om geen geweld te gebruiken, maar om „boe” te roepen om zo de aanvaller af te schrikken. Begrijpt u dat ik niet echt geloof in een goede afloop voor alle gedupeerden door een commissie die door deze man wordt geleid? Naschrift van de redactie: Dat begrijpen wij heel goed. Het gekke is dat iedereen op de hoogte is van hetgeen u opsomt. Desondanks belandt dit soort mensen niet in de banenpool maar krijgt – waarschijnlijk door vriendjes – toch iedere keer weer een ander goedbetaald bestuursbaantje. En wat dat „boe-roepen” aangaat: wij achten de kans heel klein dat een aanvaller zich daardoor zal laten afschrikken. Wat wellicht meer kans van slagen heeft, is als het slachtoffer een foto van Donner laat zien aan de belager. Mogelijk dat deze dan uitgeschakeld wordt door een lachstuip. U ziet het, beste lezer, iedereen leest De Nieuwe GIL, maar het leukste is dat iedereen er iets anders in leest: de een vindt ons extreem rechts, de ander extreem links. Wij genieten van alle brieven, dus blijft u vooral schrijven aan Postbus 278, 2500 AB Den Haag!

Bladzijde 4

De Nieuwe GIL

14 juli 2020

---

Kort nieuws Van dat hééle korte, weet u niet? FLASH! In de trein tussen Warffum en Usquert kreeg onlangs een man een boete omdat hij een medisch mondkapje droeg dat de andere reizigers beschermde tegen corona in plaats van een waardeloos niet-medisch mondkapje. Op de vraag waarom de dodelijk vermoeid uitziende man een „verkeerd” mondkapje droeg, antwoordde hij: „Ik ben anesthesist in het UMCG en heb zojuist 24 uur non-stop dienst gedaan op de IC-afdeling; ik ben op weg naar huis, maar uit pure vermoeidheid ben ik vergeten een ander mondkapje op te zetten.” Gelukkig hoefde hij de boete niet te betalen. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! De bekende rapper Ronnie Flex is laatst bij een auto-ongeluk zijn stem kwijtgeraakt; toen hij die uiteindelijk terugkreeg, bleek hij totaal niet meer in staat om agressieve, a-melodieuze teksten te schreeuwen: hij kon alleen nog maar de bas-bariton-partijen van opera’s van Wagner zingen. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Onlangs vernietigde president Recep Tayyip Erdoğan het besluit van de Turkse regering uit 1934 om van de Aya Sofia in Istanboel een museum te maken: over 10 dagen zal de eerste oproep tot het vrijdaggebed in 86 jaar uit de luidsprekers van de minaretten schallen. Uit vrijwel elk land op aarde klonken luide protesten. Eén volk toonde zich echter bijzonder verheugd over het besluit van Erdoğans regering: de Nederlanders. Naar een reactie op deze bijzondere houding gevraagd verklaarde een woordvoerder van de Nederlandse regering: „De Nederlandse toerist is enorm in zijn nopjes met dit besluit: nu hoeft hij geen twintig euro meer te betalen om die prachtige Aya Sofia van binnen te bewonderen, want de toegang tot een moskee is gratis.” ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! In tegenstelling tot wat sommige complotfanaten denken, is covid-19 niet afkomstig van Bill Gates; anders hadden we al lang en breed ongevraagde updates ontvangen: covid-19.1, covid-19.2, covid-19.3 … ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Onlangs werd er in Wijk bij Duurstede een jongedame met een drievoet gesignaleerd; zij verklaarde Pythia te heten en op zoek te zijn naar John Beringen: nu deze door sommigen tot ziener is gebombardeerd, vond hij het tijd worden om een eigen priesteres in te huren, net als indertijd die goeie ouwe Apollo. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Na een studie van maar liefst 79 jaar naar alle details van de aanval op Pearl Harbor komt de Amerikaanse Congressional Research Service met een opmerkelijke conclusie: de aanval van 7 december 1941 was helemaal geen Japanse aanval, maar een inside job. Men zou naar aanleiding van een dergelijk langdurig onderzoek wellicht een vuistdik rapport verwachten, maar de commissie volstond met één enkele afbeelding, die hieronder is afgebeeld: ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! De coronacrisis brengt in sommige mensen onvermoede talenten naar boven. Wie had dat gedacht? De ex-scheidsrechter die wel eens een handsballetje over het hoofd zag, in een grijs verleden ook actief als rechercheur die wel eens de verkeerde moordverdachte stalkte en als opiniepeiler die er wel eens een, twee of drie handenvol zetels naast zat, is nu viroloog! ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Om de kwakkelende Amerikaanse auto-industrie weer op gang te krijgen, hebben de Lincoln Motor Company en de Amerikaanse president Trump afgesproken dat het bedrijf zich gaat toeleggen op het opnieuw uitbrengen van enkele klassieke modellen. Als eerste staat voor 2022 de Lincoln Zephyr gepland. Niemand in Dearborn/Mich. begrijpt waarom er uit het verre Nederland – in Europa – reeds maar liefst 411 voorbestellingen voor dit model zijn geplaatst, maar de Lincoln Motor Company is erg blij met die belangstelling. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Om de kwakkelende Duitse auto-industrie weer op gang te krijgen, hebben Auto Union en de Duitse Bundeskanzlerin Merkel afgesproken dat het bedrijf zich gaan toeleggen op het opnieuw uitbrengen van enkele klassieke modellen. Als eerste staat voor 2022 de Horch Pullman gepland. Niemand in Zwickau begrijpt waarom uit heel Europa voorbestellingen voor dit model zijn geplaatst, zelfs twee uit Andorra en een uit Vaticaanstad, maar niet één uit Nederland. De heer Van Vliet van Audi Nederland gaf als reden op dat Nederlandse kopers van de Horch Pullman daar graag een neger met een hand als een dragline bij willen hebben, maar dat die vanwege de Black lives matter-beweging niet langer leverbaar is. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Door schade en schande wijz… – nou ja, iets minder dom – geworden heeft de burgemeester van Amsterdam onlangs een demonstratie op het Rokin aldaar verboden. De demonstranten, alle uit de extreem-rechtse hoek, wilden op de avond van 11 mei met een fakkeltocht protesteren tegen de volgens hen onterechte arrestatie van Willem W. Waterman, een bekend auteur en eveneens actief in de extreem-rechtse hoek, precies 75 jaar eerder. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭

FLASH! Onlangs werd Willem van Hanegem in een trainingspak gesignaleerd in het Amsterdamse Park de Oeverlanden. Uit angst dat de Kromme – in navolging van Arjen Robben bij FC Groningen – binnenkort zijn kicksen én het Feyenoordtenue weer aantrekt om de Rotterdamse stadionclub aan een volgend kampioenschap te helpen, heeft de harde kern van club uit Amsterdam Willem op een verschrikkelijke manier neergezet in een soort van open brief met de ergste verwensingen en typeringen aan zijn adres en met een foto met een balkje over zijn ogen. De Kromme moest het niet meer wagen in de buurt van Amsterdam te komen, waarop deze op zijn bekende laconieke wijze reageerde met een filmpje dat hij op de A2 langs de Johan Cruijff ArenA reed. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Dezer dagen is niets meer heilig! Zo is in Istanboel het standbeeld van Barbaros Hayreddin Paşa (± 1475-1546), de belangrijkste Barbarijse kaper, beklad. De zeerovers uit Barbarije (het huidige Noordwest-Afrika) maakten van de twaalfde tot en met de negentiende eeuw de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan onveilig en ontvoerden in die periode minstens anderhalf miljoen Europeanen, van wie slechts enkelen voor losgeld werden vrijgelaten, maar de meesten van hen werden in zeer slechte, zeg maar gerust ‘barbaarse’ condities gevangen gehouden. Sylvana Simons was niet bereikbaar voor commentaar. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Door de coronacrisis zit de Chinese regering met de handen in het haar; niet vanwege het virus zelf – want dat schijnt de leiding van de Volksrepubliek bijsterbaarlijk weinig te interesseren –, maar vanwege een soortgelijk bijverschijnsel als we in Venetië en Amsterdam hebben kunnen waarnemen: de Gele Rivier is nu turquoise en er zijn zelfs hele scholen vissen waargenomen, levende vissen welteverstaan. „Een naamswijziging zal negatief uitpakken voor de hele toelistische sectol,” aldus Beijing. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Het hoogtepunt van het stierenslachtseizoen is voor ons elk jaar weer wanneer een stier er ineens de brui aan geeft en niet mee wenst te doen aan het „spelletje”. Zo ook deze foto van een stierengevecht op Mallorca, vorig jaar zomer, toen er nog publiek werd toegelaten bij dit openlucht-abattoir en de betreffende stier pardoes het publiek in sprong. Groot was de verbazing toen iemand Jerry Afriye op de foto meende te ontwaren, links (rood omcirkeld) in het publiek. De redactie van De Nieuwe GIL gaat niet over één nacht ijs en wil alles wat zij schrijft nauwgezet verifiëren, dus belde zij met de sympathieke voorman van de anti-racisme-club met de vraag of hij echt aanwezig was geweest bij dit bloederige spektakel. „Jazeker,” luidde het antwoord. „Dat is helemáál geen bloederig spektakel, man! Hartstikke gaaf! Het is nou eenmaal andermans cultuur en daar moet je vanaf blijven, man!” ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Tijdens het videogesprek met de Franse president Emmanuel Macron over de KLM en Air France meende Mark Rutte in de kamer van het Elysée waar monsieur le président zich bevond een bekend gezicht te zien: Patricia Paay! „Ik had het kunnen weten,” aldus onze minister-president, „ik heb hem altijd al een beetje een zeikerd gevonden en we kennen zijn voorliefde voor oudere vrouwen. Nou, één en één is dan twee.” - Niet alleen dan, Mark: één plus één is altijd twee; maar je krijgt een plusje voor hoofdrekenen. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! ✭ ✭ ✭ ✭ ✭ FLASH! Onbekenden hebben zich in de nacht van 1 op 2 juli laten insluiten in de Capitolijnse Musea in Rome, waar zij de 500 jaar oude beeldjes van Romulus en Remus onder het 2500 jaar oude beeld van de Capitolijnse Wolvin hebben weggehaald. „Over de reden daarvan tasten wij in het duister,”, aldus prof. D. Schilardi, directeur van deze musea, op 2 juli toen het overigens al lang weer daglicht was, ’maar wij vermoeden dat het iets te maken heeft met het idee van deze onverlaten dat Romulus als stichter van het Romeinse Rijk verantwoordelijk is voor genocide, slavernij en misdaden tegen de menselijkheid in grote delen van Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten; geopperd wordt ook dat het zou gaan om een actie van protesterende schaapherders tegen de beschermde status die de wolf tegenwoordig in Midden- en West-Europa geniet. De carabinieri sluiten vooralsnog niets uit.” De beeldenstormers zijn zichtbaar op de gemaakte camerabeelden, maar deze zeggen natuurlijk niets over het motief van de daders. Sylvana Simons was niet bereikbaar voor commentaar. ✭ ✭ ✭ ✭ ✭

(Advertentie)



Hebt u vandaag uw dagelijkse dosis melacycnobarbital^© al ingenomen?

---

Nieuwsbrief 54

Nieuwsbrief 55 als pdf

Nieuwsbrief 56

Register van de Nieuwsbrief

Startpagina van de Nieuwsbrief

Startpagina van de Apriana